Śródmieście z "żelazkiem"
Budynek stojący w pobliżu pl. Unii Lubelskiej jest pełen kontrastów. Z jednej strony - jest ogromny, na 9 pięter, z drugiej - posiada miniaturowy dziedziniec. Słowo maleńki nie jest określeniem na wyrost. Wewnątrz kamienicy na poziomie pierwszego piętra znajduje się podwórko mierzące zaledwie 2 na 8 i 4 m. Kształt kamienicy również jest nietypowy. Została wzniesiona na działce zbliżonej w kształcie do litery A. Dlatego dzisiaj warszawiacy nazywają ją "żelazkiem".
Kamienica zwana "żelazkiem" przy ul. Marszałkowskiej 1 Fot. Jarek Zuzga / Okno na Warszawę
fot. Jarosław Zuzga / Okno na Warszawę
Kryształowe windy
Spodobało ci się? Polub nas
Co wiadomo na temat jednego z najbardziej charakterystycznych przedwojennych budynków Warszawy? Dom wybudowany został w latach 1912- 1913. Powstał dla kupca Stanisława Kowalskiego. Jednak jego nazwa pochodzi od nazwiska długoletnich właścicieli posesji: małżeństwa Stanisława i Kazimiery Kacperskich. Rok przed wybuchem wojny kamienica została sprzedana za 1,3 mln zł Państwowemu Zakładowi Emerytalnemu.
Kamienica Kacperskich ul. Marszałkowska 1. Obecnie na pierwszym piętrze kamienicy znajduje się Planet Hostel. źródło: Planet Hostel źródło: Planet Hostel
W budynku znajdowały się kryształowe windy, centralne ogrzewanie, kuchnie i łazienki gazowe. Mieszkania wyposażono też m.in. w centralne odkurzacze i hydrofory. Mieszkańcy mieli do dyspozycji pralnię.
Kamienica Kacperskich w latach 1955-1956. źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, autor: Zbyszko Siemaszko
źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, autor: Zbyszko Siemaszko
O popularności Kamienicy Kacperskich wśród warszawiaków świadczy fakt, że wystąpiła na wielkim ekranie. Możemy ją obejrzeć m.in. w filmie "Dwanaście krzeseł" w którym główną rolę zagrał Adolf Dymsza.
Przyczółek i wielkie M
Pekin to odrębny świat. Jest osiedlem, którego nigdzie indziej nie ma. Gigant składa się z połączonych ze sobą 22 bloków (o wysokości 3-7 pięter) i ma powierzchnię 11,2 ha. Z lotu ptaka przypomina olbrzymią literę M.
Widok z powietrza na osiedle Gocław i Przyczółek Grochowski od strony skrzyżowania Alei Stanów Zjednoczonych i Kinowej. W prawej części zdjęcia:Jeziorko Gocławskie, a w centralnej: Aleja Stanów Zjednoczonych. fot. Dariusz Borowicz / Agencja Wyborcza.pl fot. Dariusz Borowicz / Agencja Gazeta
To nietypowe osiedle znajduje się na Przyczółku Grochowskim, dokładnie w kwartale ulic: Ostrzyckiej, Motorowej, Żymirskiego, Kwarcianej, Bracławickiej, Opionogórskiej. Jego projektowanie zajęło sześć lat (1963-1969), a powstawało przez pięć kolejnych. Aby dostać się do niego wprost z przystanku autobusowego trzeba przedrzeć się przez jedną dużą kładkę oraz kilka połączeń do przystanku.
Meander wijący się w zieleni
Zamiarem architektów: Zofii i Oscara Hansena było stworzenie osiedla idealnego - z łatwym dostępem do mieszkań, szybką komunikacją wewnętrzną oraz oddzieleniem ruchu pieszego od samochodowego. - "Ponad dwadzieścia budynków Hansenowie proponują ustawić w taki sposób, by dało się je z sobą połączyć zewnętrznymi galeriami. One mają rozwiązać wszystkie problemy. Nawet ci, którzy nie dostali mieszkania w bloku z windą, będą mogli z niej skorzystać w innej części mieszkania w bloku z windą, będą mogli z niej skorzystać w innej części osiedla, a później galerią dotrzeć w innej części osiedla, a później galerią dotrzeć pod swoje drzwi. To dlatego Przyczółek Grochowski wygląda z góry jak wielki meander wijący się w zieleni" - czytamy w jednej z najlepszych książek na temat architektury, która ukazała się na polskim rynku w ostatnich latach. Reportażysta Filip Springer na własnej skórze postanowił sprawdzić, jak żyje się na osiedlu. Zamieszkał w jednym na przyczółku i swoje spostrzeżenia opisał w książce "Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach".
Osiedle Przyczółek Grochowski Fot. Albert Zawada / Agencja Wyborcza.pl Fot. Albert Zawada / Agencja Gazeta
W ramach projektu na miejscu powstała też szkoła, przedszkole oraz przychodnia. Hansenowie zaproponowali nawet ustawiane przy windach wózki, umożliwiające transport bagaży do mieszkań. Jednak ostatecznie zrezygnowano z tej koncepcji.
Osiedle Przyczółek Grochowski Fot. Albert Zawada / Agencja Wyborcza.pl Fot. Albert Zawada / Agencja Gazeta
Opinie na temat "Osiedla Hansenów" są skrajne. Przeciwnicy narzekają na poczucie zagubienia, anonimowość, hałas, ciemność w mieszkaniu, brak bezpieczeństwa. Natomiast jego zwolennicy doceniają rewolucyjne założenia Hansena i jego ideę Formy Otwartej (w 1959 roku ogłosił ją na kongresie architektonicznym CIAM w Otterlo). Przez wielu uznawaną za największą koncepcję nowoczesnej architektury polskiej. Hansen opisał ją jako projekt niedopowiedziany, otwarty, wchodzący w interakcję z użytkownikiem. Przyczółek został zaprojektowany właśnie według tego schematu.
Przyczółek Grochowski Radosław Stępień / Urban Explorers Łódź
Radosław Stępień / Urban Explorers Łódź
Przyczółek Grochowski nocą. Fot. Radosław Stępień / Urban Explorers Łódź Fot. Radosław Stępień / Urban Explorers Łódź
Przyczółek Grochowski nocą. Fot. Radosław Stępień / Urban Explorers Łódź Fot. Radosław Stępień / Urban Explorers Łódź
Osiedle, podobnie jak Kamienica Kacperskich, pojawiło się na ekranie. Jeszcze jako niewykończone osiedle zagrało w serialu "Stawiam na Tolka Banana" i "Bulionerzy" oraz filmach "Cześć, Tereska", "Zero" oraz "Job, czyli ostatnia szara komórka".
***
Macie swoje ulubione miejsca w waszych dzielnicach? Możecie zgłosić w konkursie www.mojawawakonkurs.pl .
