Spodobało ci się? Polub nas
Obie wycieczki rozpoczną się na pętli przy ul. Focha na rogu ul. Trębackiej.
30 maja dalej pojedziemy Królewską, Marszałkowską, Żurawią, Kruczą przez Pl. Powstańców Warszawy, Świętokrzyską, Tamkę, Kruczkowskiego, Książęcą, Rondo de Gaulla, Al. Jerozolimskie, Al. Zieleniecką, Kijowską, Targową, Ratuszową, Jagiellońską, plac Hallera, Rondo Starzyńskiego, Most Gdański, Słomińskiego, Rondo Radosława, Broniewskiego, Sady Żoliborskie, Krasińskiego, Przasnyską, Elbląską, Powązkowską, al. Jana Pawła, Al. Solidarności, pl. Bankowy, Senatorską i z powrotem do pętli przy ul. Focha.
Z kolei 31 maja trasa będzie prowadzić przez Królewską, Marszałkowską, Al. Jerozolimskie, Al. Jana Pawła, Grzybowską, Emilii Plater, Chałubińskiego, Al. Niepodległości, Wałbrzyską, Dolinkę Służewiecką, Puławską, Spacerową, Marszałkowską aż do pętli przy ul. Focha róg Trębackiej.
Nie martwcie się, trasy nie będziemy pokonywać pieszo. Na wycieczki wybierzemy się londyńskim autobusem cabrio! Czas przejazdu: ok. 90 minut. Na wycieczkę możecie się zapisywać
Jakie obiekty zobaczymy podczas wycieczki?
Wycieczka lata 60.
- Ściana Wschodnia
Najbardziej spektakularne przedsięwzięcie inwestycyjne lat 60 w centrum miasta wybudowano w latach 1962-1969. Ściana Wschodnia to zespół składający się łącznie z aż 23 budynków handlowo - usługowych oraz mieszkalnych o łącznej kubaturze przekraczającej 680 000 metrów sześciennych. Wschodnią pierzeję ulicy Marszałkowskiej wyznaczyły cztery budynki domów towarowych: Wars, Sawa, Junior i Sezam, a za ulokowanym za nimi pasażem pieszym wyrosły 10-piętowe bloki mieszkalne (łącznie jest ich 18) oraz trzy punktowce (87 - 85 - 81 metrów). Wszystkie trzy dość wyraźnie wyprzedziły pod względem wysokości najwyższy przedwojenny budynek w Warszawie - Prudential (wys. 66 metrów) i ustępowały jedynie Pałacowi Kultury i Nauki. Całość założenia uzupełniły budynek Powszechnej Kasy Oszczędności zwany uszczypliwie przez warszawiaków "Dom Pod Sedesami", gmach Centrali Handlu Zagranicznego "Universal" oraz Rotunda. Całość kompleksu w 2003 roku została wpisana na listę dóbr kultury współczesnej.
- Żyletkowiec Marka Leykama (Marszałkowska 82)
Autorem projektu budynku ulokowanego przy Marszałkowskiej pomiędzy ul. Wspólną a Nowogrodzką był wybitny architekt polskiego modernizmu - Marek Leykam. Budynki wznoszone po wojnie wg projektu Leykama, ze względu na charakterystyczny motyw żyletek na elewacjach zyskały miano "żyletkowców". Gmach przy Marszałkowskiej powstał w latach 1950-52 na siedzibę Naczelnej Izby Kontroli. Dziś to siedziba Sądu Rejonowego m. st. Warszawy.
Wycieczka MetroWarszawa Narodowe Archiwum Cyfrowe Narodowe Archiwum Cyfrowe
- Smyk - Centralny Dom Towarowy
To gmach, który wyprzedził swoją epokę. Aż trudno uwierzyć, że ten ultranowoczesny dom towarowy o całkowicie przeszklonych, zaokrąglonych elewacjach nawiązujących do stylu marinistycznego, wyposażony w pierwsze w mieście wewnętrzne schody ruchome, windy i jeden z pierwszych podziemnych parkingów powstał w latach 1948-51, czyli jest starszy od MDM-u i PKiN-u. Mógł powstać w tej formie ponieważ budowę rozpoczęto przed okresem obowiązywania doktryny realizmu socjalistycznego (1959-56). O klasie budynku świadczyły między innymi wyszukane elementy dekoracyjne - takie jak dębowe oprawy okien, kamienne detale kolumn oraz ścian, czy charakterystyczne owalne glorietty skrywające urządzenia wentylujące.
- Pensjonat Zgoda
Budynek z lat 1961-66 jest przykładem odejścia do doktryny realizmu socjalistycznego. Jego projektantem był Zygmunt Stępiński, architekt, który w swym dorobku miał między innymi takie realizacje jak Trasa W-Z, MDM, Osiedle "Kubusia Puchatka", Hotel Metropol. Budynek położony u zbiegu ul. Szpitalnej, Zgody i Brackiej posiada charakterystyczną dominantę z rytmicznie rozłożonymi 45 balkonami. Budynek przeznaczono na wynajem dla pracowników służby dyplomatycznej, głównie zagranicznej.
Wycieczka MetroWarszawa Narodowe Archiwum Cyfrowe Narodowe Archiwum Cyfrowe
- Dom Chłopa
Dom Chłopa z lat 1959 - 61 to symbol i owoc odwilży poststalinowskiej i nowej polityki władz miasta, które postanowiły otworzyć się na turystów nie tylko zagranicznych, lecz również krajowych - wśród których za najważniejszą uznano grupę gości z prowincji - małych miast i wsi, którym chciano pokazywać nową Warszawę - stolicę Polski Ludowej. Architektem, który wygrał konkurs na realizację tego sztandarowego projektu był jeden z najbardziej znanych architektów tamtych czasów - Bohdan Pniewski. Pniewski był ponoć zafascynowany w tym okresie architekturą weneckiego gotyku. Stąd sylwetka Domu Chłopa to reinterpretacja zasady kompozycyjnej Pałacu Dożów, gdzie formy ciężkie dominują nad lekkimi. Współcześni Pniewskiego ocenili jego pracę dość krytycznie - przylgnęło do niego raczej pejoratywne określenie "domu pod wielbłądami". Trudno rozstrzygnąć czy było to nawiązanie do niezgrabnej falistej linii dachu, którą sam autor wolał wywodzić z metafory rozkołysanych kłosów zbóż, czy może do rażących błędów przy projekcie. W budynku nowość w duchu epoko - mozaiki, powstałe być może dzięki inspiracjom Pniewskiego po jego podróży do Meksyku.
- Osiedla Kubusia Puchatka
Osiedle mieszkaniowe zbudowane w latach 1949-56 w miejscu oficyn kamienic położonych przy Nowym Świecie. Był to czas rozkwitu realnego socjalizmu, stąd widzimy tutaj typowe cechy tej architektury. Zaskakującym uzupełnieniem osiedla jest budynek zwieńczony wieżą zamykający perspektywę nowowytyczonej wówczas ulicy, w którym znajdziemy nawiązania Renesansu i Baroku. Czyżby było to nawiązanie do istniejącego nieopodal ratusza dawnej jurydyki nowoświeckiej? Osiedle jest dziełem Zygmunta Stępińskiego i zespołu studentów Politechniki Warszawskiej. Oryginalna nazwa została wyłoniona w konkursie czytelników Ekspresu Wieczornego w 1954 roku.
- Ulica Kruczkowskiego
Ulicę wytyczono w latach 1962-64 łącząc ul. Topiel z ul. Czerwonego Krzyża i organizując nową arterię komunikacyjną łączącą północną część Powiśla z południową. Patronem ulicy został niedawno zmarły Leon Kruczkowski - pisarz, dramaturg, eseista, autor głośnej powieści Kordian i Cham oraz dramatu Niemcy. Poseł na sejm kilku kadencji i od 1957 r. członek Rady Państwa.
- Linia Średnicowa - Przystanek Warszawa Powiśle
"Perły na szynach", "Kwiaty w siermiężnej architekturze PRL" - tak określa się współcześnie przystanki i dworce warszawskiej linii średnicowej. Ich niezwykła forma plastyczna i nowatorskie rozwiązania cieszą się obecnie międzynarodowym uznaniem jako wybitne przykłady architektury modernistycznej. Ich twórcą był Arseniusz Romanowicz - architekt, który wyspecjalizował się w projektowaniu budynków kolejowych. Zaprojektował m.in. przystanek Warszawa Ochota (1962), Warszawa Powiśle (1963), Warszawa Stadion (1958) oraz Dworzec Warszawa Wschodnia (1969) i Dworzec Centralny (1975).
- Dom Partii
Za pewien paradoks należy uznać fakt, że główna siedziba Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w stolicy Polski Ludowej nie jest budynkiem zrealizowanym w stylu realnego socjalizmu. Mimo pokaźnych rozmiarów jego konstrukcja nie zatraciła lekkości, zastosowano tutaj rytmiczne podziały okienne i duże okna.
Wycieczka MetroWarszawa Narodowe Archiwum Cyfrowe Narodowe Archiwum Cyfrowe
- Stadion X Lecia
Został wybudowany w iście stachanowskim tempie - budowa trwała zaledwie 11 miesięcy. Został oddany do użytku w lipcu 1955 roku. Inaugurującą imprezą na obiekcie było otwarcie słynnego Światowego Festiwalu Młodzieży. Do usypania trybun i korony stadionu użyto zwałów gruzów zniszczonej Warszawy. Stadion Dziesięciolecia Manifestu Lipcowego, gdyż taka brzmiała jego pełnia nazwa był obiektem olimpijskim z pełnowymiarowym boiskiem piłkarskim oraz bieżnią lekkoatletyczną. Na odkrytych trybunach mogło oficjalnie zasiąść 71 tys. widzów, choć rekordy frekwencji osiągały blisko 100 tys. widzów.
- Punktowiec Marka Leykama
Charakterystyczny wieżowiec zamykający perspektywę Al. Ks. Józefa Poniatowskiego jest dziełem wspomnianego już wcześniej Marka Leykama.
- Dworzec Wschodni
Został oddany do użytku w roku 1969. Powstał w miejsce stojącego w tym samym miejscu Dworca Terespolskiego. Dzieło Arseniusza Romanowicza z zespołem. W budynku zastosowano cały szereg innowacyjnych rozwiązań z konstrukcją dachu na czele. Frontowa i boczne elewacje hali głównej zostały całkowicie przeszklone nadając konstrukcji efekt lekkości i transparentności. Oddanie do użytku dworca było ważnym wydarzeniem w życiu miasta. Obiekt uzyskał entuzjastyczne recenzje zarówno znawców jak i mieszkańców Warszawy. Otrzymał prestiżowy tytuł Mistera Warszawy w roku 1970 oraz uznany został za jeden z najciekawiej zaprojektowanych dworców w skali europejskiej.
- Praski Jamnik
Blok przy Kijowskiej, naprzeciwko Dworca Wschodniego bywa nazywany Jamnikiem lub Tasiemcem. Ma ponad pół kilometra długości i pod tym względem bije nie tylko warszawskie, lecz ogólnopolskie rekordy. Powstawał etapami w latach 1969-73 i po ukończeniu uchodził za blok luksusowy. Przestronne jak na owe czasy metraże, dwustronny układ mieszkań, zaledwie 10 mieszkań w jednej klatce, własny pasaż handlowy i przede wszystkim parking podziemny z automatycznym systemem odsysania spalin to udogodnienia, o których wielu mieszkańców wielkopłytowych osiedli mogło jedynie pomarzyć.
- Osiedla Praga I, Praga II, Praga III
Powojenne osiedla mieszkaniowe na praskim brzegu Wisły wznoszone etapami od lat 40. do 70. Przyglądając im się uważniej można prześledzić główne nurty powojennego budownictwa mieszkaniowego oraz ewolucji i kryzysu modernizmu.
Projektantami osiedla Praga I z lat 1948-52 byli Helena i Szymon Syrkusowie. Znajdujemy tutaj głównie budynki dwu i trzypiętrowe o charakterystycznych klatkach schodowych oraz wspartych na słupach prześwitach. Całość zrealizowano w nawiązaniu do idei "miasta - ogrodu". Osiedle zostało umieszczone pomiędzy licznymi zielonymi skwerami przeznaczonymi dla odpoczynku i integracji mieszkańców. Budynki mają ceglane elewacje, kamienne wykończenia oraz liczne unikowe detale.
Osiedle Praga II na czele z centralnym placem Hallera nie przez przypadek bywa nazywane praskim MDM-em. Wybudowano je w latach 1952-56, czyli w okresie obowiązywania w architekturze doktryny realnego socjalizmu. Budynki stają się tutaj przeskalowane, niemal monumentalne, dolne kondygnacje wykonano z czerwonego i szarego piaskowca lecz brak im unikalnych zdobień i detali.
Osiedle Praga III
Wybudowane w latach 1961-66 posiada już całkowicie odmienny charakter. Stoją tutaj 12-piętrowe bloki z wielkiej płyty o zuniformizowanej bryle rodem z fabryki domów.
Most Gdański
Wybudowany w latach 1957-59. Most posiada nietypową konstrukcję i to w dwójnasób. Po pierwsze jest mostem o bardzo rzadko spotykanej na świecie konstrukcji dwupoziomowej (górny poziom jest przeznaczony na ruch kołowy, dolny na ruch tramwajowy oraz pieszy). Po drugie składa się z dwóch konstrukcji poziomych. Drugą część Mostu Gdańskiego stanowi bowiem most kolejowy. Uwagę przykuwają charakterystyczne schody prowadzące na most w jego lewobrzeżnej części.
Sady Żoliborskie
Sady Żoliborskie z lat 1961-63 to jeden z najlepszych przykładów kompleksowej realizacji osiedla modernistycznego osiedla mieszkaniowego w Polsce. Jego główna projektantka - architekt i urbanistka - Halina Skibniewska przywiązywała ogromną rolę do przyjaznego dla mieszkańców, zindywidualizowanego otoczenia. Uznawała zasadę, że tereny otwarte osiedla są równie ważne co budynki. Pierwsza kolonia osiedla składa się z 24 budynków trzy i pięciokondygnacyjnych, które rozrzucone są w przestrzeni w pozornym nieładzie tworząc pomiędzy zabudową wewnętrzne kameralne podwórza przeznaczone jako miejsce odpoczynku i integracji mieszkańców. Wartym odnotowanie jest fakt stworzenia całego szeregu niepowtarzanych detali budujący "klimat" osiedla (klamki, dzwonki, poręcze, klatki schodowe, dekoracje wewnętrzne,
- Zatrasie
Znajdujące się po drugiej stronie ulicy Broniewskiego Zatrasie (1960-64) jest mniej znane a równie ciekawe co Sady Żoliborskie. Całe osiedle czerpie ze wzorów architektury modernizmu skandynawskiego. Kompleks miał być "jednostką samowystarczalną", czyli taką, w której można mieszkać, odpoczywać, korzystać z szeregu usług, zrobić zakupy (pawilony handlowo-usługowe) i zostawić dzieci w szkołach i przedszkolach. Jest podzielony na osiem kolonii, z których każda posiada wydzieloną przestrzeń - dziedziniec z przeznaczeniem na plac zabaw i minipark. Z wnętrza osiedla całkowicie wyeliminowano ruch kołowy. Osiedle Zatrasie i jego kolejne etapy uważa się za przykład schyłku dobrej architektury tego okresu, po którym nastąpił czas budowania domów z prefabrykowanych elementów pozbawionych cech indywidualnych.
Wycieczka Warszawa lat 70.
- Ściana Zachodnia
Po ukończeniu realizacji Ściany Wschodniej rozpoczęto intensywne prace i snucie śmiałych wizji na zabudowę zachodniej części Śródmieścia. Faza projektowa inwestycji przypadła na okres "wielkiego skoku" dekady Edwarda Gierka, stąd miało powstać tutaj ultranowoczesne, wielkomiejskie zachodnie centrum Warszawy. Na obszarze ograniczonym dzisiejszymi ulicami: Świętokrzyską, Jana Pawła, Emilii Plater i Wspólną planowano postawienie pięciu drapaczy chmur (z których najwyższy miał stanąć przy ul. Świętokrzyskiej), bloki mieszkalne i pawilony usługowe. Całość założenia miał spinać pasaż pieszy umiejscowiony na poziomie +1, zapewniający bezkolizyjne i chronione od warunków atmosferycznych połączenie wszystkich wysokościowców. Realizację rozpoczęto w 1972 roku. Przed kryzysem lat 80. udało się zrealizować dwa budynki (Intraco i Hotel Marriott) spięte wspomnianym pasażem, kilka bloków mieszkalnych i pawilonów handlowych. Po 1989 roku zrezygnowano z dalszego rozwoju koncepcji wg oryginalnego założenia.
- Dworzec Centralny
Integralną częścią założenia Ściany Zachodniej stał się Dworzec Centralny (1972-1975). Budynek z jednej strony uważany przez polskich i międzynarodowych krytyków architektury za wybitne dzieło architektury modernizmu, z drugiej wyśmiewany przez użytkowników za absurdalne przejścia podziemne i niedziałające przez lata windy i schody ruchome. Dworzec pomimo licznych błędów w wykonawstwie i trudnym do utrzymania rozwiązaniom, bez wątpienia w chwili oddania do użytku był synonimem luksusu i symbolem nowoczesności. Przywołajmy choćby kilka przykładów: ściany korytarzy oraz ławki i balustrady zostały wykonane z białego marmuru a kolumny przy wejściu do hali głównej z czarnego granitu, dworzec wyposażono w system wind dla niepełnosprawnych i system schodów i pochylni ruchomych, wewnątrz peronów ukryto tunele komunikacyjne przeznaczone do transportu bagażu oraz przesyłek pocztowych, sprowadzono specjalne (pierwsze w Polsce pojazdy do czyszczenia posadzek, powstały dwa tarasy widokowe na poziomie antresoli, z których można było podziwiać PKIN oraz Hotel Marriott; jako pierwszy dworzec w Polsce został wyposażony w klimatyzację i ogrzewanie (nawet marmurowe ławki posiadały własny system grzewczy), przeszklone poczekalnie dostępna na każdym peronie wyposażone w kolorowe telewizory oraz pierwsze w Warszawie drzwi automatyczne. Całość dopełniał oddzielny salon VIP oraz specjalne wózki na bagaże dostępne na każdym peronie, które dodatkowo były dostosowane do transportu bagażu na po schodach ruchomych i pochylniach.
- Pawilon meblowy Emilia
Wybudowany w końcu lat 60. jest już jednym z nielicznych ocalałych przykładów charakterystycznego budownictwa pawilonów handlowo - usługowych, w których realizowano idee modernizmu i funkcjonalizmu. Takie pawilony budowano z gotowych komponentów składając je w całość na miejscu budowy, jednakże każdy uzyskiwał przy tym swój indywidualny, niepowtarzalny charakter dzięki dopracowanym elementom wykończenia dopasowanych do pełnionych funkcji. Pawilon ma konstrukcję lekką i prostą - jest całkowicie przeszklony, dzięki czemu doskonale wtapia się w otaczający krajobraz. Dziś mieści się tutaj tymczasowa siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej.
- Osiedle za Żelazną Bramą
Kompletnie zniszczony obszar getta warszawskiego, w części, w której znajdowało się tzw. "Małe Getto" w pozostał w większości niezabudowany przez ponad 20 lat od zakończenia wojny. W połowie lat 60. na obszarze obejmującym ponad 63 hektary rozpoczęto wznoszenie gigantycznego osiedla przeznaczonego dla 25 tys. mieszkańców. Cały kompleks składa się z aż dziewiętnastu 15-kondygnacyjnych bloków oraz pięciu niższych budynków. Wysokościowce wybudowano nie jak się powszechnie przyjmuje z wykorzystanie technologii "Wielkiej płyty", lecz za pomocą technologii specjalnego wylewanego betonu. Budynki posiadają niezwykle małe mieszkania i ślepe kuchnie.
- Centrum LIM (Hotel Marriott)
Budowa budynku rozpoczęła się w 1977 jednak budynku nie zdołano ukończyć przed nadejściem kryzysu i na jego oddanie do użytku musieliśmy czekać aż do 1989 roku. Wieżowiec, podobnie jak sąsiedni budynek Intraco liczy do linii dachu 140 metrów (42 kondygnacje naziemne i 2 podziemne). W środku ulokowano część biurowo - usługową oraz hotelową, w którym otwarto hotel sieci Marriott. Był to jeden z pierwszych w Polsce hotelu w standardzie pięciogwiazdkowym. Jest tradycyjnym miejscem noclegów amerykańskich prezydentów w czasie ich wizyt w naszym kraju.
- Intraco II (Oxford Tower)
Był drugim, nowoczesnym "drapaczem chmur" w Warszawie (pierwszy to budynek Intraco I na Muranowie) i drugim najwyższym budynkiem w Polsce ustępując pierwszeństwa jedynie PKIN. Wybudowany został w latach 1975-78 jako pierwszy element projektowanej Ściany Zachodniej.
- Biblioteka Narodowa
Budynek, a właściwie zespół trzech budynków powstawał etapami od roku 1977 do 1989, choć jego projekt autorstwa Stanisława Fijałkowskiego, został stworzony już w 1963 r. Gmach jest przykładem dobrej architektury modernizmu.
- Osiedle Służew nad Dolinką
Osiedle swą nazwę zawdzięcza położeniu przy dolinie Potoku Służewieckiego. Powstało w latach 1975-79. Jego pierwszy etap uzyskał prestiżowy tytuł Mistera Warszawy 1978 r. Całe założenie składa się łącznie 43 bloków z charakterystycznymi balkonami wspartymi na żelbetonowym słupie z przeznaczeniem na mieszkania dla 15 tys. mieszkańców. Wbrew obiegowej opinii budynki nie powstały z zastosowaniem technologii "Wielkiej płyty" lecz tzw. "ramy H" - podstawowym elementem konstrukcyjnym są żelbetowe elementy w formie litery H.
Wycieczka MetroWarszawa Narodowe Archiwum Cyfrowe Narodowe Archiwum Cyfrowe
- Trasa Łazienkowska
Pierwsza nowoczesna, dwujezdniowa i trzypasmowa droga szybkiego ruchu w Warszawie o łącznej długości w przekraczającej 8 km. Powstała w latach 1971 - 1974.
- Hotel Forum
Budynek z lat 1972-74 o charakterystycznej, przywołującej na myśl tabliczkę czekolady, sylwetce został wybudowany przez szwedzką firmę Skanska dla biura podróży Orbis. Był pierwszym wysokościowcem, który przekroczył magiczną barierę 100 metrów wysokości osiągając wysokość dokładnie 111 metrów (nie licząc oczywiście PKiN). Oryginalną żółtą elewację zastąpiono kilka lat temu biało-szarymi panelami.
- Hotel Victoria
Budynek - symbol swoich czasów. Powstał w latach 1973 - 1976 jako kolejny przykład polsko-szwedzkie współpracy i inspiracji architekturą skandynawską i niemal od razu zyskał sławę dzięki licznym "występom" w filmach i serialach (np. 07 zgłoś się, Kingsajz, Miś ). Przez szereg lat uchodził za najnowocześniejszy hotel w mieście.
