Jeden z tych pomników pojawi się przed Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Który projekt jest najlepszy?

Do konkursu na pomnik ?Ratującym - Ocaleni? upamiętniający Polaków pomagających Żydom w czasie II wojny światowej nadesłano 136 prac (z 16 krajów). Z tego pięć projektów międzynarodowe jury zakwalifikowało do finału. W kwietniu poznamy zwycięski pomnik, a jesienią stanie w pobliżu gmachu Muzeum Historii Żydów Polskich Polin na Muranowie. Organizatorem konkursu jest Fundacja "Pamięć i Przyszłość. Jej założycielem oraz fundatorem jest amerykański filantrop i biznesmen polsko-żydowskiego pochodzenia Zygmunt Rolat.

Spodobało ci się? Polub nas

Pomnik: las topoli

Pomnik 'Ratującym - Ocaleni', projekt: Eduard Freudmann, Gabu HeindlPomnik 'Ratującym - Ocaleni', projekt: Eduard Freudmann, Gabu Heindl projekt: Eduard Freudmann, Gabu Heindl / źródło: raff.org.pl projekt: Eduard Freudmann, Gabu Heindl / źródło: raff.org.pl

Projekt zakłada zasadzenie lasu- pomnika symbolizującego nieznaną liczbę uratowanych Żydów. Teren pomiędzy ulicami Karmelicką, Lewartowskiego i Anielewicza (do ścieżki wiodącej wzdłuż zachodniej elewacji muzeum oraz pomnika Willy'ego Brandta) zostałby obsadzony topolami osikowymi. Zagajnik składałby się z około 10 tysięcy drzew, a do jego sadzenia zaproszeni zostaliby mieszkańcy osiedla. I, jak podkreśla jury, dużą wartością projektu jest właśnie możliwość włączenia warszawiaków do sadzenia i pielęgnacji lasu. Na terenie powstałyby dwie polany przypominające kształtem pomniki Bojowników Getta Warszawskiego stojące przed wejściem do Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Większa z nich służyłaby do wydarzeń publicznych.

Pomnik: fundamenty przedwojennej kamienicy

Pomnik 'Ratującym - Ocaleni', projekt: studio Pez Pedro Pena Jurado, Daniel ZarhyPomnik 'Ratującym - Ocaleni', projekt: studio Pez Pedro Pena Jurado, Daniel Zarhy projekt: studio Pez Pedro Pena Jurado, Daniel Zarhy / zródło: raff.org.pl projekt: studio Pez Pedro Pena Jurado, Daniel Zarhy / zródło: raff.org.pl

Koncepcja zakłada stworzenie pomnika w formie wykopaliska archeologicznego. Fundamenty odkrywałoby ślady przedwojennej kamienicy czynszowej z podwórkiem - studnią, niegdyś typowego budynku mieszkalnego w dzielnicy żydowskiej. Ścianki wykopaliska powstałyby z cegły rozbiórkowej, co również odnosiło się do lokalnej historii (po wojnie w modernistycznym geście zamazania przedwojennej urbanistyki tej części miasta na nowej siatce ulic współczesnego Muranowa używano cegieł ze zrujnowanych domów). Wykopalisko ulokowano by w południowo-zachodnim narożniku parku i miałoby pełnić funkcję miejsca odpoczynku i zabaw dla okolicznych mieszkańców. Jak podkreśla konkursowa komisja zaletą tej propozycji jest także skomplikowana geometria ścian, która w zależności od wysokości funkcjonować mogłaby pełnić rolę ławek lub instalacji służących do zabawy zarówno odwiedzającym, jak i mieszkańcom dzielnicy.

Pomnik: ogród i tarasy

Pomnik 'Ratującym - Ocaleni', projekt: Grzegorz Dutka, Szymon WróblewskiPomnik 'Ratującym - Ocaleni', projekt: Grzegorz Dutka, Szymon Wróblewski projekt: Grzegorz Dutka, Szymon Wróblewski / zródło: raff.org.pl projekt: Grzegorz Dutka, Szymon Wróblewski / zródło: raff.org.pl

Ten projekt wymagałby znacznego przekształcenia terenu przed muzeum. Zaproponowano stworzenie okrągłej, trzystopniowej niecki przypominającej tarasy. Zdaniem projektantów powstałaby w ten sposób przestrzeń będąca enklawą-ogrodem, miejscem odpoczynku w mieście. Ważnym elementem projektu jest ściana zawierająca zapis historii Sprawiedliwych oraz teksty i informacje upamiętniające wdzięczność wobec osób ratujących. Jury podkreśla, że dzięki temu, że projekt zaprojektowano ponad poziomem gruntu nie potrzebne byłyby wykopy naruszające terenu w miejscu, gdzie jak argumentują "ziemię wypełnia historia i traumatyczne artefakty z przeszłości".

Pomnik: drzwi otwarte na aleję Ireny Senlerowej

Pomnik 'Ratującym - Ocaleni', projekt: Andrzej Bulanda, Jadwiga GrajczykPomnik 'Ratującym - Ocaleni', projekt: Andrzej Bulanda, Jadwiga Grajczyk projekt: Andrzej Bulanda, Jadwiga Grajczyk / zródło: raff.org.pl projekt: Andrzej Bulanda, Jadwiga Grajczyk / zródło: raff.org.pl

W północno-wschodniej przestrzeni parku autorzy umieściliby monumentalne przywodzące na myśl rodem z filmu Kubricka ruchome drzwi. Zamykałyby od północy Oś Sprawiedliwych - ścieżkę przy której znalazłaby się seria pomników (Jana Karskiego, Żegoty, Bohaterów Getta) oraz alejkę Ireny Sendlerowej. Na jury wrażenie wywarła prosta idea, która pozwala uchwycić istotny aspekt historii ratowania Żydów przez Polaków - otwarte drzwi jako symbol schronienia. Ich zdaniem zaletami pomnika jest to, że nie dominowałby nad gmachem muzeum. Doceniono także materiały z których powstałyby drzwi, które zagwarantowały pomnikowi funkcjonowanie bez konieczności częstej konserwacji.

Pomnik: uniesiona kartka papieru

Pomnik 'Ratującym - Ocaleni', projekt: Mateusz TańskiPomnik 'Ratującym - Ocaleni', projekt: Mateusz Tański projekt: Mateusz Tański / zródło: raff.org.pl projekt: Mateusz Tański / zródło: raff.org.pl

Koncept projektu sprowadza się do jednego gestu: prostego, narożnego nacięcia w płaszczyźnie trawnika, przypominającego kartkę papieru. Według koncepcji pomnik ma symbolicznie otwierać się na budynek Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i zostałby zlokalizowany w sąsiedztwie alei drzew, w południowym narożniku parku, w oddaleniu od głównych ciągów komunikacyjnych. Zaprojektowana ściana ma 75 m długości i jej dłuższy bok znajdowałby się po zachodniej stronie elewacji muzeum. Od strony ulicy Karmelickiej widoczny byłby jedynie ostro zakończony, zielony nasyp. - Ma być łagodny w wyrazie, tak jak skromni i nieszukający poklasku pozostali sami Sprawiedliwi - mówi o swoim projekcie autor.  Zdaniem jury konkursu walor architektoniczny projektu polega na subtelnej, lecz mocno oddziałującej przemianie miejsca. Wejście na teren pomnika "unosiłoby" zwiedzających ponad poziom terenu. Oceniający projekt docenili również jego poetyckość i wystawienie na widok historii, która do tej pory pozostawała ukryta.

Więcej o: