Pan
Na pierwszy rzut oka nie widzę różnicy. Dozi jest śliczna, zgrabna i wyprostowana jak struna. Ciemna mahoniowa sierść błyszczy w słońcu, muszę się chwilę przyglądać, żeby rozpoznać, że lewa tylna łapa suczki to proteza.
- Utrzymanie porządku w tym ogrodzie jest niemożliwe, jak ona biegnie, to trawa nie wytrzymuje obciążeń - mówi Mirosław Gawryluk, właściciel Dozi.
Spodobało ci się? Polub nas
Spotykamy się w jego domu w podwarszawskich Markach. Wokoło las, bażanty wychodzą na drogę. A Gawryluk mówi tak, jakby się cieszył, że porządku w swoim ogrodzie nie może utrzymać.
- Ale jak ona biega! - Cieszy się.
- Bo my nigdy wcześniej nie mieliśmy psa - mówi. - Dozi miała roczek, jej właściciele oddali ją z powrotem do hodowli, tam nie było dla niej miejsca. U nas dzieci jeszcze były małe, postanowiliśmy ją z żoną adoptować. Nie zdawaliśmy sobie sprawy, że z tak dużym psem to jest inne życie. Ale nie żałujemy. Dozi jest członkiem naszej rodziny.
Weterynarz
Na warszawskim Grochowie spotykam się z dr Michałem Nowickim, weterynarzem z przychodni Vet4Pet. Nowicki jest jednym z pierwszych lekarzy na świecie, którzy podjęli się leczenia czworonożnych pacjentów z użyciem implantów.
- Trzy lata temu zainteresowałem się drukiem 3D. - mówi Nowicki - Pomyślałem, że można by go wykorzystać w pomocy moim pacjentom. Zacząłem szukać informacji, badań i partnerów. W 2014 roku podpisałem umowę z łódzkim Technoparkiem. Założyliśmy sobie cel - z naszych prywatnych pieniędzy zoperujemy trzy zwierzaki, żeby pokazać światu, że jest taka możliwość, a przede wszystkim, żeby zdobyć doświadczenie. Dozi jest naszą pierwszą pacjentką, niebawem zajmiemy się kotką bez dwóch tylnych łap, które straciła w wypadku. Już dziś jesteśmy gotowi przeprowadzić zabieg wszczepienia implantu w każdej przychodni, sama operacja nie jest skomplikowana, może ją przeprowadzić każdy chirurg. To, że w Legionowie znaleźliśmy pierwszego weterynarza, który zgodził się spróbować i odpowiednią pacjentkę, to czysty przypadek potwierdzający regułę - mówi weterynarz.
video screen video screen video screen
Rak
- W listopadzie 2015 zauważyliśmy, że lewa tylna noga Dozi zaczyna strasznie puchnąć - opowiada Mirosław Gawryluk. - Z dnia na dzień było coraz gorzej. Piszczała w nocy, budziła nas, cierpiała z bólu. Dostawała bardzo silne leki przeciwbólowe, które tylko trochę łagodziły ten ból. Zdjęcia z tomografu komputerowego potwierdziły najgorsze - nowotwór kości. Nasz weterynarz, dr Krzysztof Zdeb z lecznicy Legwet w Legionowie, wytłumaczył nam, że leczenie zachowawcze u Dozi jest praktycznie niemożliwe, żeby zatrzymać raka i ten straszny ból, konieczna jest amputacja nogi poniżej stawu kolanowego. Opowiedział nam też o dr Nowickim i jego pionierskiej metodzie wszczepienia implantu kości. Zgodziliśmy się zaryzykować - opowiada Gawryluk.
video screen video screen video screen
- Przy takim nowotworze nawet bardzo silne leki przeciwbólowe nie pomagają. Pies cierpi niewyobrażalnie - tłumaczy dr Nowicki. - W takich sytuacjach psa najczęściej się usypia albo amputuje kończynę. W przypadku psów ważących powyżej 40 kg, a Dozi ważyła 60 kg, amputacja jest często równoznaczna z eutanazją. Tak duży pies może sobie nie poradzić na trzech nogach. W przypadku mniejszych, takich jak yorki, czy inne kurdupelki, aż takich problemów z przystosowaniem się nie ma. One nawet bez dwóch kończyn są w stanie się przystosować. Zanim jednak zdecydowaliśmy się na operację Dozi, zrobiliśmy jej tomografię na SGGW, sprawdziliśmy, czy nie ma przerzutów nowotworowych i dopiero na podstawie dokładnego zdjęcia przygotowaliśmy projekt implantu - opowiada dr Nowicki.
Dozi Dozi Dozi
Naukowcy
Implant dla Dozi zaprojektował zespół dr Marcina Elgalala z Pracowni Indywidualnych Implantów Medycznych łódzkiego Technoparku.
- Na co dzień przygotowujemy implanty kości twarzoczaszki i żuchwy dla ludzi - mówi dr Elgalal. - W przypadku Dozi projektowanie trwało prawie 2 tygodnie. Tak samo jak w przypadku implantów dla ludzi wykorzystaliśmy indywidualną anatomię pacjentki. To nie pierwszy zwierzak, któremu pomogliśmy. Opracowywaliśmy już protezę nosa dla psa, który wpadł we wnyki. Miał tak rozległe obrażenia pyska, że utrudniały mu oddychanie. Z amputowaną łapą nie mieliśmy wcześniej do czynienia, to było dla nas wyzwanie. Na podstawie zdjęcia przygotowaliśmy model 3D kości, żeby dokładnie dopasować implant do struktury anatomicznej pacjentki - mówi dr Elgalal z łódzkiego Technoparku.
dr. Marcin Elgalal dr. Marcin Elgalal dr. Marcin Elgalal
Tytanowy implant z Pabianic
Ale zanim operacja się odbyła, trzeba było wykonać implant z medycznego tytanu. W tym celu naukowcy i weterynarze udali się do zakładów PAFANA, pabianickiego producenta narzędzi skrawających. Zaprogramowanie maszyn, aby wyfrezowały tytanowy element zgodnie z założeniami naukowców z Technoparku, zajęło prawie 3 dni. Samo frezowanie zaledwie dwie godziny. Implant wykonano z dokładnością sięgającą jednej tysięcznej milimetra.
fot. AG fot. AG fot. AG
Operacja i rehabilitacja
18 grudnia 2015 Dozi pomyślnie przeszła operację amputacji chorej łapy i połączenia implantu z kością.
- To był nieskomplikowany zabieg amputacyjny, znany i opisywany w podręcznikach chirurgii - mówi dr Nowicki. - Jedynym fajerwerkiem było połączenie implantu ze zdrową kością, czyli włożenie go do kanału szpikowego i umocowanie z tkanką kostną, tak by nie doszło do minimalnych obluzowań. W innym przypadku, nawet przy minimalnym luzie, u tak ciężkiego psa, kość by się złamała - tłumaczy weterynarz, który tylko uczestniczył w operacji, przeprowadził ją dr Krzysztof Zdeb z Legionowa.
fot. Michał Nowicki fot. Michał Nowicki fot. Michał Nowicki
Zabieg trwał trzy godziny.
Po dwóch tygodniach rana się zagoiła. Dozi w tym czasie była pod ścisłą kontrolą lekarzy. Suka odzyskiwała siły i szybko przyzwyczaiła się do "obcego" ciała w nodze. Z prostej przyczyny - przestało ją w końcu boleć.
video screen video screen video screen
Już czwartego dnia Dozi chciała wyjść na spacer. Po trzech tygodniach zaczęto mocować pierwszą wydrukowaną w drukarce 3D protezę. Niestety, pierwsze próby nie były udane, proteza pękała, a u psa pojawił się przykurcz mięśni.
- Nie mieliśmy żadnego doświadczenia, nie wiedzieliśmy jaką protezę zamontować psu do tego implantu - mówi Mirosław Gawryluk, który z wykształcenia jest inżynierem. To bardzo pomogło w dalszej pracy z psem.
- W pomoc Dozi zaangażowało się wiele osób, ilość czasu poświęconego przez weterynarzy, naukowców z Technoparku, ale też przeze mnie, moich znajomych, przez szewca, który skonstruował jej specjalny bucik, tak żeby doprowadzić do takiego stanu jak dziś, była ogromna - mówi Gawryluk.
video screen video screen video screen, prototypy protez dla Dozi
- Na początku skupiliśmy się na dwóch działaniach: nad znalezieniem odpowiedniej protezy i nad rehabilitacją psa. Moja córka musiała przejść odpowiednie szkolenie. Dozi ćwiczyła codziennie po 40 minut rano i 40 minut wieczorem, m.in. chodziła na bieżni, była masowana, rozciągana itd. Udało się. Pies dziś funkcjonuje normalnie. Amputacja zatrzymała nowotwór, kość zaczęła się wzmacniać w miejscu, gdzie styka się z implantem, w końcu dopasowaliśmy odpowiednią protezę, a chemia, którą wciąż dostaje Dosi, zapobiega dalszemu rozwojowi choroby - mówi Gawryluk.
video screen video screen video screen
Wychodzimy na ogród. Dozi wygląda jak szczeniak - merda ogonem, przytula się i aportuje. W życiu bym nie powiedział, że walczy ze śmiertelną chorobą.
- Wiadomo, że ten nowotwór wciąż tam jest. Dozi ma siedem lat, to dużo jak na doga niemieckiego, ale od trzech miesięcy sobie hasa, bez boleści, w komforcie. Czy ta końcówka życia będzie trwała miesiąc, czy rok, to już nieistotne. Ważne, że pies nie cierpi - mówi Gawryluk.
video screen video screen video screen
Koszty
Ciężko policzyć, jaki był całkowity koszt: projektu, implantu, technologii, materiału, wykonania, operacji, opieki medycznej, rehabilitacji, itd.
Szacunkowo to ok. 10 - 15 tys. złotych.
video screen video screen video screen
- Podkreślam, to nie był zabieg komercyjny - mówi dr Nowicki. - Jeżeli uda nam się przeprowadzić trzy zaplanowane operacje, będziemy się starać o grant naukowy. Jest bardzo dużo zwierząt, choćby po wypadkach komunikacyjnych, którym moglibyśmy pomóc. W niedalekiej przyszłości planujemy odtwarzać całe stawy, ale to już wyższa szkoła jazdy - kończy weterynarz.
