Czołgi na ulicach Warszawy. 36 lat temu w całej Polsce wprowadzono stan wojenny

O wprowadzeniu stanu wojennego poinformował gen. Jaruzelski w komunikacie radiowo-telewizyjnym, który wyemitowano po raz pierwszy o 6 rano 13 grudnia 1981 r.

- Ojczyzna nasza znalazła się nad przepaścią. Dorobek wielu pokoleń, wzniesiony z popiołów polski dom ulega ruinie - mówił.

Działania rozpoczęły się jeszcze 12 grudnia przed północą. Około godziny 22:30 funkcjonariusze milicji i Służby Bezpieczeństwa oraz żołnierze obsadzili wszystkie obiekty radia i telewizji.

Wstrzymano także wydawanie prasy. Oficjalnie można było przeczytać tylko dwa rządowe tytuły -  "Trybunę Ludu" i "Żołnierza Wolności".

O północy oddziały ZOMO rozpoczęły także ogólnokrajową akcję aresztowań działaczy opozycyjnych. Internowano m.in. Lecha Wałęsę (zwolniono go w listopadzie 1982 r.).

W trakcie trwania stanu wojennego internowano łącznie 10 131 działaczy związanych z 'Solidarnością'.

Życie straciło około 40 osób. Wśród nich było dziewięciu górników z kopalni 'Wujek', którzy zginęli podczas pacyfikacji strajku.

13 grudnia 1981 r. funkcjonariusze wkroczyli także do obiektów teletransmisyjnych i central telefonicznych. Zaraz po północy zamilkły wszystkie cywilne telefony, w tym także te w ambasadach i konsulatach.

Dopiero po jakimś czasie umożliwiono połączenia. Były one jednak kontrolowane i cenzurowane. Przed połączeniem komunikat informował, że 'rozmowa jest kontrolowana'.

Kontrolowane było także to, gdzie i kiedy przemieszczali się obywatele. Aby ich ograniczyć, wprowadzono godzinę policyjną. Na początku stanu wojennego zaczynała się już o 19:00. Później obowiązywała od 22:00 do 6:00.

Nie można było również zmieniać miejsca pobytu bez wcześniejszego poinformowania o tym władz. Zamknięte zostały także granice - wstrzymano wjazdy z zagranicy. Nie działały cywilne lotniska. 

Na początku stanu wojennego czasowo zawieszono również zajęcia w szkołach oraz na uczelniach wyższych. 

Na ulicach pojawiły się patrole. Towarzyszyły im nieodłączne koksowniki. Żołnierze i milicjanci, którzy obserwowali ulice, używali ich do ogrzewania się podczas ulicznych patroli.

Stan wojenny szybko zmobilizował struktury NSZZ "Solidarność". Zaczęły się protesty - Gdańsk, Kraków, Lublin, Szczecin, Katowice. Pomimo wysiłków ZOMO pacyfikowało protesty. 

W grudniu 1981 r. największy opór stawiły kopalnie węgla kamiennego na Śląsku. To właśnie tam wydarzenia były najbardziej tragiczne. Milicjanci otworzyli ogień do protestujących w kopalni "Wujek" w Katowicach. Ranionych zostało kilkanaście osób, 9 górników zmarło. 

Opór przyjmował różne formy. Jego symbolem stał się znak 'victoria'. 

Polacy nosili ze sobą także oporniki, małe elementy obwodu elektrycznego, które stały się dla nich symbolem oporu wobec władzy oraz niezgody na stan wojenny. Na ścianach zakładów zaczęły pojawiać się także żółwie i ślimaki - ekwiwalenty wolniejszej pracy, również będące formą sprzeciwu.