By warszawski dworzec mógł się zmieścić, trzeba było zburzyć kilka kamienic. Tego o Centralnym nie wiedziałeś

Dokładnie dziś mija 43 lata od oficjalnego otwarcia dworca Warszawa Centralna. Nawet jeśli byłeś na Centralnym setki razy, na pewno nie wiesz o nim wszystkiego. Dlaczego Gierkowi tak bardzo zależało na szybkim skończeniu budowy, a Irena Kwiatkowska miała na sobie bordowy mundurek w jednym z odcinków "Czterdziestolatka"? Sprawdź.
Robotnicy z młotami pneumatycznymi kruszą betonowe elementy. W tle hala prowizorycznego dworca, pełniącego funkcje Dworca Centralnego przed ukończeniem budowy. 1974 r. Robotnicy z młotami pneumatycznymi kruszą betonowe elementy. W tle hala prowizorycznego dworca, pełniącego funkcje Dworca Centralnego przed ukończeniem budowy. 1974 r. NAC / Fot. Grażyna Rutowska

Trudne początki

Decyzję o budowie nowoczesnego dworca dalekobieżnego w Warszawie podjęto w 1972 roku. 

Mimo że przedsięwzięcie było ogromne, w pierwszych dniach na placu budowy pojawiły się podobno jedynie dwie koparki oraz 23 robotników. Później, pomimo iż pracowników przybyło, nadal było ich za mało o co najmniej stu. W dodatku większość była niewykwalifikowana. 

Sklep 'Cepelia'. 1978 r. Sklep 'Cepelia'. 1978 r. NAC / Fot. Grażyna Rutowska

Wszyscy budują dworzec

Aby przyspieszyć budowę, pracowało mnóstwo osób. W budowie pomagali zarówno żołnierze Ludowego Wojska Polskiego, jak i zwykli mieszkańcy Warszawy, mężczyźni i kobiety.

Na zdjęciu: sklep Cepelia, 1978 r.

Wykopy pod budynek - widoczny spychacz i robotnicy. Z prawej prowizoryczny dworzec Warszawa-Centralna. W tle Pałac Kultury i Nauki, punktowiec Ściany Wschodniej oraz budynek 'Universal'. 1973 r. Wykopy pod budynek - widoczny spychacz i robotnicy. Z prawej prowizoryczny dworzec Warszawa-Centralna. W tle Pałac Kultury i Nauki, punktowiec Ściany Wschodniej oraz budynek 'Universal'. 1973 r. NAC / Fot. Grażyna Rutowska

Zburzyć, żeby zbudować

Na miejsce nowego warszawskiego dworca wyznaczono Śródmieście: w Alejach Jerozolimskich 54, pomiędzy ul. Marchlewskiego (obecna Al. Jana Pawła II) a ul. Emilii Plater. Miejsce nie było jednak przystosowane pod tak dużą zabudowę. Aby dworzec mógł się zmieścić, konieczne było zburzenie kilku kamienic przy ulicy E. Plater. 

Podczas prac okolica była zupełnie rozkopana. Nad placem budowy stworzono specjalną estakadę umożliwiającą przemieszczanie się. 

Na zdj: wykopy pod budynek - widoczny spychacz i robotnicy. Z prawej prowizoryczny dworzec Warszawa-Centralna. W tle Pałac Kultury i Nauki, punktowiec Ściany Wschodniej oraz budynek Universal. 1973 r.

Plac budowy Dworca Centralnego w wykopie od strony Al. Jerozolimskich, na drugim planie ciąg alej z gmachem hotelu 'Polonia', w głębi hotel 'Forum' - zdjęcie pochodzi z tygodnika Stolica nr 24 (1332) 17.06.1973 Plac budowy Dworca Centralnego w wykopie od strony Al. Jerozolimskich, na drugim planie ciąg alej z gmachem hotelu 'Polonia', w głębi hotel 'Forum' - zdjęcie pochodzi z tygodnika Stolica nr 24 (1332) 17.06.1973 Fotopolska.eu

Byle szybko

Osoby pracujące nad Centralnym w Warszawie nie dostały limitu finansowego. Ważny był tylko czas, więc pieniędzy nie liczono. 

Budynek faktycznie powstał szybko, ale niestety nie obyło się bez usterek. Zaraz po oddaniu okazało się, że dach przecieka, a kanalizacja jest wadliwa.

Na zdj: plac budowy Dworca Centralnego w wykopie od strony Al. Jerozolimskich, na drugim planie ciąg alej z gmachem hotelu 'Polonia', w głębi hotel 'Forum' - zdjęcie pochodzi z 1973 r.

Kwiaciarnia w przejściu podziemnym. 1978 r. Kwiaciarnia w przejściu podziemnym. 1978 r. NAC / Fot. Grażyna Rutowska

Fontanna

Aby dworzec robił jeszcze większe wrażenie, na środku przejścia podziemnego pod skrzyżowaniem Al. Jerozolimskich z ul. Chałubińskiego zbudowano wielką biało-czerwoną fontannę. Została sprowadzona do Polski z Włoch.

Słynna fontanna pojawiła się m.in. w jednej ze scen Bruneta wieczorową porą.

Została rozebrana wraz z wkroczeniem kapitalizmu. W latach 90. zastąpił ją pasaż handlowy.

Na zdj: kwiaciarnia w przejściu podziemnym. 1978 r.

Widok z góry na peron. Widoczne wagony pociągu oraz podróżni. 1977/1978 r. Widok z góry na peron. Widoczne wagony pociągu oraz podróżni. 1977/1978 r. NAC / Fot. Zbyszko Siemaszko

Tu jest jakby luksusowo

Budowa była błyskawiczna, ponieważ chciano zaimponować nią Leonidowi Breżniewowi na zjeździe partii (Breżniew był przywódcą Związku Radzieckiego i najważniejszym gościem na VII zjeździe polskiej partii w grudniu 1975 r.). 

Specjalnie na jego przybycie otwarto salonik VIP (który w 2007 r. został przekształcony w poczekalnię dla osób z biletami I klasy). 

Krótko potem ujawniły się niedoróbki. Przeciekał dach. Duma PRL-u zszarzała. Psuła się, nikt nie potrafił naprawiać wyrafinowanych urządzeń z Zachodu, brakowało części zamiennych.

Na zdj: widok z góry na peron. Widoczne wagony pociągu oraz podróżni. 1977/1978 r.

Lata 1975-1980 , Warszawa Centralna Lata 1975-1980 , Warszawa Centralna Fotopolska.eu

Widok na Warszawę

Chwalono się, że Warszawa Centralna jest najnowocześniejszym dworcem w Europie. Miał co prawda klimatyzację (jako pierwszy w Polsce), ruchome schody i bardzo futurystyczną architekturę, ale niestety daleko mu było do zachodnich budynków. 

Na zdj: Lata 1975-1980, Warszawa Centralna

Widok zewnętrzny budynku od strony Alej Jerozolimskich. Widoczne parkujące samochody osobowe Fiat 125p, Fiat 126p i na dalszym planie Opel Ascona oraz Renault 12. 1977/1978 r. Widok zewnętrzny budynku od strony Alej Jerozolimskich. Widoczne parkujące samochody osobowe Fiat 125p, Fiat 126p i na dalszym planie Opel Ascona oraz Renault 12. 1977/1978 r. NAC / Fot. Zbyszko Siemaszko

Dworzec w kamieniu

Nie szczędzono oczywiście również na materiały. Ściany korytarzy oraz niektóre ławki i balustrady zrobiono z białego marmuru - specjalnie sprowadzonego na tę okazję z Kazachstanu i Sudetów. Ze Szwecji przyjechał natomiast czarny granit - zrobiono z niego kolumny przy wejściu do głównej hali dworcowej. 

Na zdj: widok zewnętrzny budynku od strony Alej Jerozolimskich. Widoczne parkujące samochody osobowe Fiat 125p, Fiat 126p i na dalszym planie Opel Ascona oraz Renault 12. 1977/1978 r.

Podpory dachu. W tle Pałac Kultury i Nauki. 1974 r. Podpory dachu. W tle Pałac Kultury i Nauki. 1974 r. NAC / Fot. Grażyna Rutkowska

Pierwszy automat

W budynku Warszawy Centralnej stanął pierwszy w Polsce automat ze słodyczami i napojami. Przez długie lata był jedyną taką maszyną w Polsce.

Na zdj: podpory dachu. W tle Pałac Kultury i Nauki. 1974 r. 

Rewia na dworcu Warszawa Centralna Rewia na dworcu Warszawa Centralna NAC / Fot. M. Stankiewicz

Kulturalny dworzec

Warszawa Centralna była nie tylko miejscem przyjazdów i odjazdów. W latach 70. odbywały się tam także imprezy kulturalne. Pokazy mody, tańca, rewie... 

Ludzie traktowali dworzec jak atrakcję turystyczną. 

Na zdj: rewia na dworcu Warszawa Centralna.

Irena Kwiatkowska w stroju hostessy z Dworca Centralnego. Kadr z filmu 'Motylem jestem, czyli romans czrterdziestolatka' Irena Kwiatkowska w stroju hostessy z Dworca Centralnego. Kadr z filmu 'Motylem jestem, czyli romans czrterdziestolatka' NAC

Dworzec Centralny w telewizji

Urządzenia i rozwiązania zastosowane podczas budowy Warszawy Centralnej bez wątpienia robiły wrażenie na ówczesnych Polakach. Miało to swoje odzwierciedlenie w popularnych serialach telewizyjnych. 

W 1976 r. serial "07 zgłoś się" pokazał w jednym z odcinków automatycznie otwierające się drzwi dworca, a twórcy Czterdziestolatka postanowili uwiecznić w epizodzie bordowe mundurki, które nosiły przez kilka miesięcy hostessy na Centralnym. W strój ubrano Irenę Kwiatkowską - Kobietę Pracującą. 

Na zdj: Irena Kwiatkowska w stroju hostessy

Więcej o: