Przez lata leżały w archiwum. Oto zdjęcia stolicy nawet sprzed 100 lat. Aż trudno uwierzyć, że to centrum miasta

Stołeczny fotograf Zdzisław Marcinkowski wykonał mnóstwo zdjęć Warszawy między 1904 a 1939 rokiem. Wszystkie fotografie od lat znajdują się w Archiwum Państwowym w Warszawie i dopiero teraz ujrzały światło dzienne. Oto najciekawsze zdjęcia stolicy sprzed nawet 100 lat!
Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Widok na Warszawę

Panorama Warszawy - widok z wieży kościoła oo. Jezuitów. Z lewej - fragment zwieńczenia katedry św. Jana, w głębi fragment placu Zamkowego.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Handel uliczny

Na pierwszym planie sprzedawca papierosów, obok przekupka z kramem.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Wisła

Na pierwszym planie przystań Żeglugi Parowej Maurycego Fajansa przy lewym brzegu, na drugim planie zabudowania Powiśla.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Żebracy

Żebracy w przedwojennej Warszawie.

Wielki Kryzys lat 30. spowodował, że 20 tys. ludzi korzystało z pomocy miasta (według danych z 1933 r., które cytuje Histmag.org). W sumie bezdomnych mogło być ponad 40 tys. To aż 3,4 proc. wszystkich mieszkańców.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Widok na Warszawę

Panorama Starego Miasta, w głębi po prawej stronie fragmenty fasad i wieże katedry św. Jana i kościoła Jezuitów.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Stare Miasto

Rynek Starego Miasta w czasie konserwacji, oczyszczania fasad i nakładania polichromii w 1928 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Solec

Pałacyk Symonowiczów, ul. Solec 37.

Późnobarokowy budynek został zbudowany ok. 1762 r. dla kupca pochodzenia ormiańskiego Simona de Symonowicza. Został zniszczony podczas wojny, odbudowano go w 1951 r. Obecnie w środku mieści się przedszkole.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Wał Miedzeszyński

Plaża Poniatówka na brzegu praskim przy Wale Miedzeszyńskim w 1929 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Kolonia oficerska

Kolonia Oficerska na Żoliborzu w budowie. Osiedle powstało w pierwszej połowie lat 20. na miejscu fortyfikacji Cytadeli.

Do najsłynniejszych mieszkańców należeli Stefan Rowecki, Marian Kukiel, Stanisław Sosabowski i Józef Haller.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Brzeg Wisły

Draga (pogłębiarka) pracująca przy lewym brzegu Wisły.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Warszawski dworek

Dworek na ul. Rybaki na Nowym Mieście, róg Kościelnej. Obecnie ulica jest traktem spacerowym na skwerze 1 Dywizji Pancernej WP tuż przy Multimedialnym Parku Fontann.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Łaźnie

Kasztelanka - dawne łaźnie przy ul. Bednarskiej. Zniszczone podczas wojny, rozebrane w 1949 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Księgarnia

Giełda używanych podręczników szkolnych przy ul. Świętokrzyskiej (niedaleko rogu z Nowym Światem) przed księgarnią Kleinsingera, rok 1930.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Freta

Ulica Freta - widoczne budynki po wschodniej stronie ulicy, 1912-1915 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Centrum Warszawy

Ulica Marszałkowska, róg Chmielnej.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Przekupki

Handel uliczny, przekupka ze słodyczami na Rynku Starego Miasta.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Handel na Wiśle

Sprzedaż owoców i warzyw z galer przy moście Kierbedzia.

Most Kierbedzia był pierwszą stałą przeprawą w Warszawie od czasów Zygmunta Augusta, był także pierwszym stalowym mostem w mieście.

Został dwukrotnie wysadzony: przez Rosjan w 1915 r. i przez Niemców w 1944 r. Obecnie w jego miejscu znajduje się most Śląsko-Dąbrowski.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Hurtownia win

Maurycy Seydel i S-ka. Składy hurtowni win przy ul. Senatorskiej 36. Budynek hurtowni powstał w 1929 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Biedota

Stragan z bulionem na placu przed Pałacem Staszica w 1915 r. W tego typu serwowano jedzenie biednym.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Saska Kępa

Saska Kępa - wschodnia strona ul. Krynicznej.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Gabinety lekarskie

Annopol - Kasa Chorych. Na Annopolu ulokowano w 1927 r. osiedle dla bezdomnych i bezrobotnych.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Podwale

Ul. Podwale - fragment kamienicy, 1912-1915 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Cytadela

Krzyż wystawiony na stokach Cytadeli w 1916 r. na miejscu stracenia członków Rządu Narodowego, naczelnego organu władzy podczas powstania styczniowego.

W 1864 r. carskie władze powiesiły tutaj Romualda Traugutta, Rafała Krajewskiego, Józefa Toczyńskiego, Romana Żulińskiego i Jana Jeziorańskiego. 

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Dworzec

Dworzec Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, 1908-1915 r. Znajdował się na rogu Al. Jerozolimskich i ul. Marszałkowskiej.

Po upadku powstania warszawskiego został zburzony przez Niemców.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Świętojańska

Katedra św. Jana przy ul Świętojańskiej, nawa główna - widok na prezbiterium, 1919-1939 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Most Poniatowskiego

Zdjęcie zostało zrobione z prawego brzegu Wisły. Za rzeką widać Powiśle.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Panorama Warszawy

Po lewej pałac Uruskich i fragment kościoła Wizytek.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Praga

Panorama Warszawy - strona praska i fragment Wisły z mostem średnicowym w budowie, ok. 1921 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Stare Miasto

Rynek Starego Miasta widziany z wylotu ul. Celnej, 1915-1918 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Kościoły różnych wyznań

Panorama Warszawy. Na pierwszym planie kopuła kościoła ewangelicko-augsburskiego na placu Małachowskiego. W głębi Sobór Prawosławny.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Stare Miasto

Stare Miasto od strony Wisły.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski

Kamienica

Rynek Starego Miasta - kamienica Baryczków na Rynku (strona Dekerta). Widoczne kramy, przekupnie i klienci, 1910-1912 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Freta

Ulica Freta na pierwszym planie, w tle po lewej ul. Zakroczymska, 1910-1915 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Ul. Żabia

Przechodnie na ul. Żabiej. Po stronie lewej Ogród Saski, 1912-1914 r.

Ogród Saski to pierwszy publiczny park w Polsce. Został udostępniony mieszkańcom przez króla Augusta II Mocnego 27 maja 1727 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Celna

Ulica Celna na Starym Mieście, 1910-1915 r. Wcześniej nazywana Gnojną lub Gnojową, bo prowadziła do wysypiska śmieci - Góry Gnojnej.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Sklepy w centrum

Ulica Senatorska nr 22 - witryny sklepów, 1912-1915 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Ulica Chłodna

Widok na ulicę Chłodną. Na pierwszym planie stragany przy torach tramwajowych, w tle kamienice i wieże Straży Ogniowej, 1920-1925 r.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Ulica Brzozowa

Fragment fasady kamienicy przy ul. Brzozowej na Starym Mieście.

Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdjęcia przedwojennej Warszawy Zdzisław Marcinkowski/ ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie

Krzywe Koło

Ulica Krzywe Koło 14. Stara drewniana brama, obok sklep.

Wszystkie zdjęcia wraz z opisami zostały udostępnione dzięki uprzejmości Archiwum Państwowego w Warszawie.

Dysponujesz zdjęciami Starej Warszawy? Podziel się nimi z nami i opowiedz ich historię: listy_do_metrowarszawa@agora.pl

Więcej o: