To jedne z najstarszych linii lotniczych na świecie. Kiedyś ich samoloty latały z... Pola Mokotowskiego
Pasażerowie przed tablicą rozkładu lotów na lotnisku na Polu Mokotowskim, 1933 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Pasażerowie przed tablicą rozkładu lotów na lotnisku na Polu Mokotowskim, 1933 r.
Polskie Linie Lotnicze LOT to jedne z najstarszych linii lotniczych na świecie. Powstały 2 stycznia 1929 r. z połączenia krajowych przewoźników (Aerolot i Aero), na początku dysponowały aż trzema samolotami. Każdy z nich mógł na pokład zabrać czterech pasażerów.
Fragment budynku portu lotniczego na Polu Mokotowskim. Widoczna tablica z napisem 'Polska Linia Lotnicza Aerolot - port Warszawa', 1926 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Fragment budynku portu lotniczego na Polu Mokotowskim. Widoczna tablica z napisem 'Polska Linia Lotnicza Aerolot - port Warszawa', 1926 r.
Początkowo w Warszawie samoloty lądowały na Polu Mokotowskim.
W 1929 r. LOT otworzył loty na trasach krajowych (Warszawa-Gdańsk, Warszawa-Poznań, Warszawa-Lwów, Warszawa-Katowice, Katowice-Kraków) oraz na jednej trasie międzynarodowej (Katowice-Brno-Wiedeń).
Lotnisko na Polu Mokotowskim - widok w kierunku zabudowań Śródmieścia (1929-1939) Fuks Marian, Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji
Lotnisko na Polu Mokotowskim - widok w kierunku zabudowań Śródmieścia (1929-1939)
1 kwietnia 1930 r. samoloty zaczęły latać za granicę także z Warszawy - uruchomiono trasę do Bukaresztu. Kolejnymi kierunkami były Ateny, Bejrut i Helsinki.
Bufet w porcie lotniczym na Polu Mokotowskim, 1926 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Bufet w porcie lotniczym na Polu Mokotowskim, 1926 r.
Decyzję o likwidacji Lotniska Mokotowskiego, które pełniło funkcję zarówno lotniska cywilnego, jak i wojskowego, podjęto już po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.
Nowe porty lotnicze miały powstać na Okęciu (wojskowe), na Gocławiu (cywilne) oraz na Bielanach (sportowe).
Budowa Alei Żwirki i Wigury z miasta na lotnisko na Okęciu, 1933 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Budowa alei Żwirki i Wigury z miasta na lotnisko na Okęciu, 1933 r.
Aleja została zaplanowana jako droga szybkiego ruchu łącząca nowy port lotniczy z dawnym Lotniskiem Mokotowskim.
Na początku powstała jednopasmowa droga brukowana, dopiero w latach 60. poszerzono ją i bruk zastąpił asfalt.
Uroczyste otwarcie odbyło się w sierpniu 1934 r., aleja otrzymała imię Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury - słynnych polskich lotników, którzy zginęli w katastrofie w 1932 r.
Drużyna reprezentacji lekkoatletek Rzeszy Niemieckiej po wylądowaniu na lotnisku na Okęciu, 1934 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji
Drużyna reprezentacji lekkoatletek Rzeszy Niemieckiej po wylądowaniu na lotnisku na Okęciu, 1934 r.
Na terenie Pola Mokotowskiego planowano budowę dzielnicy reprezentacyjnej im. marszałka Józefa Piłsudskiego, stąd decyzja o przeniesieniu lotniska.
Uroczystość przeniesienia lotniska na Okęcie. Z przodu siedzi prezydent Ignacy Mościcki, 1934 r. Fot. zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego
Uroczystość przeniesienia lotniska na Okęcie. Z przodu siedzi prezydent Ignacy Mościcki, 1934 r.
29 kwietnia 1934 r. uroczyście otwarto nowe lotnisko na Okęciu. Zjawił się sam prezydent RP Ignacy Mościcki, marszałek sejmu Kazimierz Świtalski, premier Janusz Jędrzejewicz i wielu innych polityków.
Brama triumfalna zbudowana z okazji uroczystości otwarcia portu lotniczego na Okęciu, 1934 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji
Brama triumfalna zbudowana z okazji uroczystości otwarcia lotniska na Okęciu, 1934 r.
Po otwarciu nowy port lotniczy zaczął obsługiwać również ruch pasażerski. Projekt lotniska na Gocławiu, które miało przejąć tę rolę, ukazał się latem 1939 r. Budowy nie udało się ukończyć z powodu wojny.
Okazało się, że lotnisko jest za małe na coraz większe samoloty i znajduje się zbyt blisko centrum miasta. Lotnisko służyło jedynie jako obiekt sportowy, zostało ostatecznie zlikwidowane w 1976 r.
Samoloty radzieckie ANT-6 na lotnisku Okęcie, 1934 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji
Samoloty radzieckie ANT-6 na lotnisku Okęcie, 1934 r.
Okęcie było największym portem lotniczym II RP. Jego budowa kosztowała 10 mln zł. Powstały trzy hangary, warsztaty, garaże, kotłownia i budynek dworca lotniczego.
Uroczystość otwarcia, msza św. polowa celebrowana przez biskupa polowego Józefa Gawlinę, 1934 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Uroczystość otwarcia, msza św. polowa celebrowana przez biskupa polowego Józefa Gawlinę, 1934 r.
W pierwszym roku działalności lotnisko obsłużyło 10 750 pasażerów.
Budynek portu lotniczego, 1934 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji
Budynek portu lotniczego, 1934 r.
Do wybuchu wojny samoloty z Okęcia latały na sześć krajowych i 17 zagranicznych lotnisk.
Okęcie w dniu otwarcia, 29 kwietnia 1934 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji
Okęcie w dniu otwarcia, 29 kwietnia 1934 r.
Hitlerowcy podczas okupacji wykorzystywali Okęcie jako lotnisko transportowe. Stacjonowały tam m.in. niemieckie bombowce Junkers Ju 87 B.
Przed wybuchem powstania warszawskiego na lotnisku znajdowało się też 56 dział przeciwlotniczych. W okolicznych zakładach przemysłowych pracowali jeńcy wojenni i Żydzi.
Wnętrze lotniska, 1934 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Wnętrze lotniska, 1934 r.
W godzinę "W" 1 sierpnia 1944 r. lotnisko zaatakowali żołnierze 7. Pułku Piechoty AK "Garłuch", którzy nie wiedzieli, że rozkaz został odwołany.
Atak nie powiódł się, zginęło ponad 120 powstańców, w tym wszyscy dowódcy.
Prezydent Ignacy Mościcki podczas zwiedzania lotniska w 1939 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Prezydent Ignacy Mościcki podczas zwiedzania lotniska w 1939 r.
W październiku 1944 r. Niemcy zaczęli stopniowo niszczyć infrastrukturę portu lotniczego. Uszkodzili pas startowy i drogi kołowania.
Samolot Lockheed L-14 Super Electra brytyjskich linii lotniczych British Airways na lotnisku Okęcie, 1939 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji
Otwarcie linii lotniczej Warszawa-Londyn, na zdjęciu brytyjski samolot
Już w marcu 1945 r. wznowiono cywilną komunikację lotniczą.
Otwarcie linii lotniczej Warszawa-Ateny. Przemawia poseł nadzwyczajny Grecji Kimon Collas, widoczny samolot Douglas DC-2 znak SP-ASL, 1936 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Otwarcie linii lotniczej Warszawa-Ateny, 1936 r.
Pierwszymi liniami lotniczymi na świecie były niemieckie Deutsche Luft-Reederei. Od 1919 r. ich samoloty latały na trasie Berlin-Weimar.
Pasażerowie w poczekalni portu lotniczego Warszawa Okęcie. W głębi mapa szlaków komunikacji lotniczej, 1937 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Pasażerowie w poczekalni, 1937 r.
Linie Aerolot powstały w 1922 r. (jako Polska Linia Lotnicza 'Aerolloyd'), Aero - w 1925 r.
Otwarcie linii lotniczej Warszawa-Budapeszt. Fragment zabudowań portu przybranych narodowymi flagami Węgier i Polski, 1938 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Otwarcie linii lotniczej Warszawa-Budapeszt. Fragment zabudowań portu przybranych narodowymi flagami Węgier i Polski, 1938 r.
26 kwietnia 1937 LOT uruchomił linię z Helsinek przez Warszawę, Ateny do Lyddy (koło Tel Awiwu). Było to w tym czasie najdłuższe lotnicze połączenie południkowe w Europie - 4 300 km długości.
Pokazy lotnicze, klucz samolotów myśliwskich nad wieżą kontroli lotów, 1933 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Pokazy lotnicze, klucz samolotów myśliwskich nad wieżą kontroli lotów, 1933 r.
Najdłuższy odcinek trasy - 1 674 km - wykonywany był z Warszawy w nocy w ciągu sześciu godzin, z jednym tylko międzylądowaniem w Atenach. Jak na ówczesny rozwój technologiczny, było to nie lada osiągnięcie.
Powitanie dyrektora PLL LOT Wacława Makowskiego po przelocie samolotem Lockheed L-14 Super Electra na trasie Los Angeles-Ameryka Środkowa-Ameryka Południowa-Atlantyk-Afryka-Rzym Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji
Powitanie dyrektora PLL LOT Wacława Makowskiego po przelocie z Los Angeles, 1938 r.
Wacław Makowski dyrektorem PLL LOT był w latach 1930-1939. W 1938 r. dokonał (jako dowódca i pierwszy pilot) przelotu długości 24 850 km nowo zakupionym samolotem Lockheed L-14H Super Electra z Burbank pod Los Angeles przez Meksyk, Panamę, Peru, Chile, Argentynę, Brazylię, Ocean Atlantycki, Senegal, Maroko, Tunezję, Włochy do Warszawy.
Była to próba dla planowanej w 1940 r. regularnej linii Warszawa-Ameryka Południowa.
Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Pomnik ku czci Józefa Piłsudskiego na lotnisku wojskowym na Okęciu Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Pomnik ku czci Józefa Piłsudskiego na lotnisku wojskowym na Okęciu
Wysoki na 30 metrów obelisk stał przy lotnisku na Okęciu. Zaprojektowała go Józefa Mrówkowa-Ochmańska. Na słupach umieszczono trzy orły szykujące się do lotu - podczas okupacji strącono je i zastąpiono orłem Luftwaffe. Potem Niemcy zniszczyli monument.
Wizyta w Warszawie pułkownika Indana - szefa łotewskiego lotnictwa (trzeci od lewej), 1935 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Wizyta w Warszawie pułkownika Indana - szefa łotewskiego lotnictwa (trzeci od lewej), 1935 r.
***
Macie jakieś wspomnienia związane ze stołecznymi lotniskami? Piszcie na metrowarszawa@agora.pl.
