Polskie Linie Lotnicze LOT to jedne z najstarszych linii lotniczych na świecie. Powstały 2 stycznia 1929 r. z połączenia krajowych przewoźników (Aerolot i Aero), na początku dysponowały aż trzema samolotami. Każdy z nich mógł na pokład zabrać czterech pasażerów.
Początkowo w Warszawie samoloty lądowały na Polu Mokotowskim.
W 1929 r. LOT otworzył loty na trasach krajowych (Warszawa-Gdańsk, Warszawa-Poznań, Warszawa-Lwów, Warszawa-Katowice, Katowice-Kraków) oraz na jednej trasie międzynarodowej (Katowice-Brno-Wiedeń).
1 kwietnia 1930 r. samoloty zaczęły latać za granicę także z Warszawy - uruchomiono trasę do Bukaresztu. Kolejnymi kierunkami były Ateny, Bejrut i Helsinki.
Decyzję o likwidacji Lotniska Mokotowskiego, które pełniło funkcję zarówno lotniska cywilnego, jak i wojskowego, podjęto już po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.
Nowe porty lotnicze miały powstać na Okęciu (wojskowe), na Gocławiu (cywilne) oraz na Bielanach (sportowe).
Aleja została zaplanowana jako droga szybkiego ruchu łącząca nowy port lotniczy z dawnym Lotniskiem Mokotowskim.
Na początku powstała jednopasmowa droga brukowana, dopiero w latach 60. poszerzono ją i bruk zastąpił asfalt.
Uroczyste otwarcie odbyło się w sierpniu 1934 r., aleja otrzymała imię Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury - słynnych polskich lotników, którzy zginęli w katastrofie w 1932 r.
Na terenie Pola Mokotowskiego planowano budowę dzielnicy reprezentacyjnej im. marszałka Józefa Piłsudskiego, stąd decyzja o przeniesieniu lotniska.
29 kwietnia 1934 r. uroczyście otwarto nowe lotnisko na Okęciu. Zjawił się sam prezydent RP Ignacy Mościcki, marszałek sejmu Kazimierz Świtalski, premier Janusz Jędrzejewicz i wielu innych polityków.
Po otwarciu nowy port lotniczy zaczął obsługiwać również ruch pasażerski. Projekt lotniska na Gocławiu, które miało przejąć tę rolę, ukazał się latem 1939 r. Budowy nie udało się ukończyć z powodu wojny.
Okazało się, że lotnisko jest za małe na coraz większe samoloty i znajduje się zbyt blisko centrum miasta. Lotnisko służyło jedynie jako obiekt sportowy, zostało ostatecznie zlikwidowane w 1976 r.
Okęcie było największym portem lotniczym II RP. Jego budowa kosztowała 10 mln zł. Powstały trzy hangary, warsztaty, garaże, kotłownia i budynek dworca lotniczego.
W pierwszym roku działalności lotnisko obsłużyło 10 750 pasażerów.
Do wybuchu wojny samoloty z Okęcia latały na sześć krajowych i 17 zagranicznych lotnisk.
Hitlerowcy podczas okupacji wykorzystywali Okęcie jako lotnisko transportowe. Stacjonowały tam m.in. niemieckie bombowce Junkers Ju 87 B.
Przed wybuchem powstania warszawskiego na lotnisku znajdowało się też 56 dział przeciwlotniczych. W okolicznych zakładach przemysłowych pracowali jeńcy wojenni i Żydzi.
W godzinę "W" 1 sierpnia 1944 r. lotnisko zaatakowali żołnierze 7. Pułku Piechoty AK "Garłuch", którzy nie wiedzieli, że rozkaz został odwołany.
Atak nie powiódł się, zginęło ponad 120 powstańców, w tym wszyscy dowódcy.
W październiku 1944 r. Niemcy zaczęli stopniowo niszczyć infrastrukturę portu lotniczego. Uszkodzili pas startowy i drogi kołowania.
Już w marcu 1945 r. wznowiono cywilną komunikację lotniczą.
Pierwszymi liniami lotniczymi na świecie były niemieckie Deutsche Luft-Reederei. Od 1919 r. ich samoloty latały na trasie Berlin-Weimar.
Linie Aerolot powstały w 1922 r. (jako Polska Linia Lotnicza 'Aerolloyd'), Aero - w 1925 r.
26 kwietnia 1937 LOT uruchomił linię z Helsinek przez Warszawę, Ateny do Lyddy (koło Tel Awiwu). Było to w tym czasie najdłuższe lotnicze połączenie południkowe w Europie - 4 300 km długości.
Najdłuższy odcinek trasy - 1 674 km - wykonywany był z Warszawy w nocy w ciągu sześciu godzin, z jednym tylko międzylądowaniem w Atenach. Jak na ówczesny rozwój technologiczny, było to nie lada osiągnięcie.
Wacław Makowski dyrektorem PLL LOT był w latach 1930-1939. W 1938 r. dokonał (jako dowódca i pierwszy pilot) przelotu długości 24 850 km nowo zakupionym samolotem Lockheed L-14H Super Electra z Burbank pod Los Angeles przez Meksyk, Panamę, Peru, Chile, Argentynę, Brazylię, Ocean Atlantycki, Senegal, Maroko, Tunezję, Włochy do Warszawy.
Była to próba dla planowanej w 1940 r. regularnej linii Warszawa-Ameryka Południowa.
Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Wysoki na 30 metrów obelisk stał przy lotnisku na Okęciu. Zaprojektowała go Józefa Mrówkowa-Ochmańska. Na słupach umieszczono trzy orły szykujące się do lotu - podczas okupacji strącono je i zastąpiono orłem Luftwaffe. Potem Niemcy zniszczyli monument.
***
Macie jakieś wspomnienia związane ze stołecznymi lotniskami? Piszcie na metrowarszawa@agora.pl.