Nazwy dzielnic Warszawy. Skąd pochodzą? Białe szaty, pola lnu... Tego mogłeś nie wiedzieć

Bemowo nazwano na cześć gen. Józefa Bema, uczestnika powstania listopadowego i powstania węgierskiego, feldmarszałka armii Imperium Osmańskiego.

Najpierw bohatera upamiętniono zmieniając w 1921 r. nazwę znajdującego się na terenie dzielnicy Fortu 'P' - 'Parysów' na 'Bema'. Stąd wzięła się nowa nazwa dzielnicy, wprowadzona po II wojnie światowej. Wcześniej było tu Boernerowo (to z kolei na cześć Ignacego Boernera, działacza niepodległościowego, bliskiego współpracownika Piłsudskiego). Tę nazwę przywrócono w 1987 r. starej części Bemowa.

Nazwa Bielany pochodzi od białych szat kamedułów, zakonników, których sprowadzono na te tereny w XVII w. Kameduli wybudowali tu zespół budynków klasztornych, z których część zachowała się do dziś. Najsłynniejszym zakonnikiem z Bielan jest prawdopodobnie brat Jerzy, czyli pułkownik Jerzy Michał Wołodyjowski z Trylogii Henryka Sienkiewicza.

Żoliborz to z francuskiego piękny brzeg (joli bord). Tak nazywano ogrody Collegium Nobilium, gdzie po 1831 r. wzniesiono Cytadelę.

Marymont również wziął się z języka Hugo. To Góra Marii (Marie mont), gdzie Jan III Sobieski wzniósł letnią rezydencję dla ukochanej Marysieńki. Dziś w tym miejscu stoi Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski.

Mokotów w kronikach pierwotnie zapisywano jako 'Mokotowo'. Nazwa pojawiła się po raz pierwszy w 1367 r. i prawdopodobnie wzięła się od imienia pruskiego właściciela wsi - Mokoto lub Mokot.

Według innych źródeł Mokotów pochodzi od mon coteau, czyli moje wzgórze w języku francuskim, które zachwyciło Lubomirską gdy patrzyła w stronę Wisły w okolicy dzisiejszego Pałacyku Szustra.

Na terenie dzielnicy znajduje się Sadyba - słowo to oznacza osiedle, siedlisko. Skąd wzięło się w tym miejscu? Pochodzi od założonej w 1923 r. Oficerskiej Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej 'Sadyba', zajmującej się budową domów dla oficerów wzdłuż Fortu IX Czerniaków.

Nazwy Służew i jego pochodna Służewiec wzięły się od wyrazu 'służ', czyli 'sługa'. Wszystko przez zakon służących Bogu Benedyktynów, który powstał na tych terenach w XI w.

Z kolei Sielce pochodzą od wsi Siedlce, których nazwa oznacza miejsce zasiedlone.

Ochota - nazwa pochodzi ponoć od nazwy karczmy 'Ochota', która znajdowała się tam, gdzie dziś jest adres Kaliska 1. Przybytek powstał po 1831 r.

Szczęśliwice - nazwa niestety nie pochodzi od wyrazu 'szczęście', tylko od wsi Stenclewice, która w XVI w. należała do rodziny Stenclewskich.

Wola swoją nazwę wzięła od wsi Wola Warszawska, która z kolei otrzymała nazwę od wolnych elekcji, podczas których szlachta wybierała króla Rzeczypospolitej. Pierwsza z nich odbyła się na polach między wsią Wielka Wola a Starym Miastem w 1575 r., królem został wtedy Stefan Batory. Wybrano tu także kolejnych dziewięciu władców Rzeczypospolitej.

Pojawiają się również głosy, że nazwa "wola" oznaczała w ówczesnej polszczyźnie m.in. wieś lub majątek zwolniony czasowo lub wieczyście od opłat czynszowych (tzw. wolnizna).

Także nazwa Koło związana jest z wolnymi elekcjami. W miejscu tego osiedla stawało bowiem zgromadzenie posłów ziemskich, czyli Koło Rycerskie.

Wilanów pierwotnie nosił nazwę Milanowo lub Milanów, która pochodzi od imienia Milon lub Milan, które to z kolei wywodzi się prawdopodobnie z imion złożonych typu Milosław, Milobrat. W 1677 r. dwór w Milanowie został odkupiony przez Jana III Sobieskiego (za pośrednictwem Marka Matczyńskiego), jako Villa Nova. Obecna nazwa to najprawdopodobniej spolszczona forma nazwy pałacu Villa Nova.

Praga - nazwa wzięła się od XV-wiecznej osady położonej naprzeciwko Starego Miasta. Sama nazwa, podobnie jak w przypadku stolicy Czech, wzięła się od wyprażania, czyli wypalania zalesionych terenów.

Praga, jak doskonale wiemy, dzieli się na północną i południową część. Północna dzieli się na kilka rejonów. Najbardziej znanym są m.in. Szmulki.

Nazwa Szmulowizna pochodzi z kolei od imienia właściciela tych gruntów Szmula (Samuela) Jakubowicza Sonnenberga, zwanego Zbytkowerem (Zbitkawerem). Był on żydowskim kupcem, bankierem. Ten najbogatszy żyd warszawski zrobił znaczny majątek na dostawach dla wojska rosyjskiego.

Z kolei tereny wschodniej Szmulcowizny, które nazywają się Michałów - wykupiło w 1902 małżeństwo książąt Michał i Maria Radziwiłłowie. Odtąd nazwano je właśnie Michałowem - na cześć księcia - działacza filantropijnego, mecenasa kultury i współfundatora (wraz z małżonką) szkółek i schronisk dla ubogiej młodzieży (m.in. przytułek Nazaret) oraz Bazyliki Najświętszego Serca Jezusowego.

Z kolei Pelcowizna (nna część Pragi-Północ) wzięła się od założyciela niegdysiejszego folwarku - Pelca.

Na Pradze Południe mamy z kolei np. Saską Kępę.

Skąd się wzięła nazwa tego rejonu? Słowo 'Kępa' pochodzi od położenia na rzece, a 'saska' od napływających tu w XVIII w. osadników saskich. Wcześniej okolicę nazywano Kępą Wiślaną, Kępą Solecką (od Solca, z którym została w XIV w. włączona do Warszawy), Kępą Kawczą (od mieszkających tam ptaków), Kępą Miejską czy wreszcie Kępą Holenderską, Oleandrami lub wręcz Holandią (od przybyłych tu w XVII w. osadników holenderskich, fryzyjskich i flamandzkich).

Wawer, podobnie jak Ochota, nazwę ma wywodzić od karczmy, która znajdowała się tam, gdzie dziś stoi Zajazd Napoleoński. Według innej zaś teorii 'wawer' to zniekształcona forma słowa 'chabero' (chwast, badyl).

Ursynów swoją nazwę wziął od Juliana Ursyna Niemcewicza, którego postać nierozerwalnie związana jest z Ursynowem. To tu bowiem mieszkał i tworzył.

Z kolei część Ursynowa - Kabaty - wzięły swoją nazwę od nazwiska Kabat, które pochodzi od wyrazu pospolitego 'kabat', oznaczającego krótki płaszcz lub kurtkę.

Włochy wcale nie wzięły swojej nazwy od Italii, ani też armii włoskich stacjonujących w tej okolicy. Jak wykazują historycy - nazwa sięga dużo dawniejszych czasów.

W średniowieczu na określenie tych terenów stosowano nazwy Sopęchy i Porzucewo. W 1452 r. Porzucewo nabył Jan Włoch od Piotra Strachoty. Nazwę wsi z Porzucewo na Włochy zmieniła jego siostrzenica Katarzyna w pierwszej połowie XVI wieku.

Nazwa Targówek pochodzi od XV-wiecznej miejscowości Targowe Małe, wsi należącej do majątku Targowskich i najprawdopodobniej stąd wzięła się nazwa.

Jednym z najbardziej znanych rejonów dzielnicy jest Bródno. Nazwa Bródno pochodzi z kolei od nazwy warownego grodu z IX-X wiek, który znajdował się na terenie obecnego Lasku Bródnowskiego. Gród nazywał się oczywiście Bródno. Jego nazwa wzięła się zaś od pobliskiego brodu na Wiśle.

W XIV wieku na terenie dzisiejszej Dzielnicy Ursus m.st. Warszawy powstały wioski: Czechowice, Skorosze i Szamoty, a nieco później Gołąbki. Na przekształcenie Skoroszy i Czechowic w miasto duże znaczenie miała fabryka maszyn rolniczych 'Ursus', która wcześniej była po prostu Towarzystwem Udziałowym Specjalnej Armatury i Motorów. Jednak na fali popularności książki Henryka Sienkiewicza 'Quo vadis' nazwę fabryki zmieniono na 'Ursus' (Ursus był jednym z bohaterów drugoplanowych powieści, zagorzały chrześcijanin i człowiek o gołębim sercu).

Nazwa Śródmieście nie jest oczywiście oryginalna, chodzi oczywiście o środek miasta, czyli centrum. W Śródmieściu wyodrębniamy jednak na przykład Solec.

Nazwa pochodzi od wsi, która była tu jeszcze przed powstaniem Warszawy. Jak można się domyślić, wszystko wzięło się od soli, która była przewożona barkami z portu na Wiśle. W XVI w. powstały tu także magazyny soli.

Częścią Śródmieścia jest również Muranów. Ta nazwa pojawiła się na mapie stolicy, gdy w 1686 r. Włoch Józef Szymon Bellotti, nadworny architekt Michała Korybuta-Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego, zbudował tu pałacyk i nazwał go na pamiątkę wysepki Murano. Gorzkim chichotem historii jest fakt, że wyspa Murano należała do Wenecji, a to w tym mieście powstało pierwsze na świecie getto dla Żydów (w 1516 r.). Na terenach Muranowa w czasie drugiej wojny światowej getto utworzyli Niemcy.

Białołęka to dawna wieś szlachecka, powstała na prawie chełmińskim, która istnieje od 1425 roku. Jej nazwa pochodzi od białej łąki - pól lnu, który tu niegdyś uprawiano.

Nazwa dzielnicy Wesoła pochodzi od miasta o tej samej nazwie, które niegdyś (a dokładnie powstało w 1968 roku) mieściło się na tym terenie.

Nazwa dzielnicy Rembertów pochodzi od wsi. Z kolei nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie z XV-XVI wieku, istnieje jednak kilka późniejszych hipotez dotyczących jej pochodzenia.

Według Jerzego Kasprzyckiego nazwa pochodzi od nazwiska Remberta, francuskiego producenta parowozów, którymi zwożono sprzęt na poligon artyleryjski armii rosyjskiej. Według innego źródła, pochodzi ona od trzeciego imienia ostatniego namiestnika Królestwa Polskiego, Fiodora Berga.