Blisko 3,5 tys. negatywów na szklanych płytach, większość nigdy niepublikowana - to dorobek fotograficzny Zdzisława Marcinkowskiego przechowywany w zbiorach Archiwum Państwowego w Warszawie.
Zdjęcia pochodzą z pierwszych dekad XX wieku, z lat 1904-1939. Ich autorem jest fotograf-amator, który samodzielnie uczył się tego fachu. Odkrywamy jedną z największych kolekcji fotografii przedwojennej stolicy.
Na zdjęciu: dworek przy ul. Solec 39
Na zdjęciu widzimy kino miejskie na ul. Daniłowiczowskiej i długą kolejkę po bilety.
Zdzisław Marcinkowski, jak pisze Warszawy historia ukryta, urodził się w stolicy w 1880 r. (według innych źródeł - w 1881 r.) w domu przy ul. Bednarskiej 13. Był fotografem-samoukiem. Wiedzę o robieniu zdjęć czerpał z materiałów reklamowych sprzętu fotograficznego. Przez całe życie mieszkał w Warszawie i to ona jest głównym bohaterem jego dzieł. Fotografował ulice, budynki, pomniki, przechodniów, procesje. Wystrojonych bogaczy i żebraków. Ważne wydarzenia i zwykłe codzienne życie.
W czasie okupacji został w stolicy, cały czas robił zdjęcia i fabrykował dokumenty dla żołnierzy podziemia. 8 sierpnia 1944 r., tuż po wybuchu powstania warszawskiego, został zatrzymany w domu, w którym się urodził. Wywieziono go do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, potem zaś w nieznanym kierunku. Nie wiadomo, gdzie i kiedy dokładnie zginął.
Na zdjęciu wyścigi motocyklowe na Dynasach, 1911 r.
Opisy zdjęć pochodzą z inwentarza zespołu. Niestety czasem zawiera on błędy, czasem jest niekompletny. Cześć zdjęć zawiera informacje o latach, w których je zrobiono, dat wykonania innych nie udało się ustalić.
Na zdjęciu ulica Celna - na schodkach ubodzy mieszkańcy dzielnicy, 1910-1915
Wisła - łódź rybacka przy lewym brzegu, w tle odległa panorama Pragi
Państwowy Monopol Tytoniowy, Fabryka Wyrobów Tytoniowych w Warszawie, wstępna obróbka liści tytoniowych
Katedra św. Jana - wieża, widok z wieży kościoła Jezuitów w stronę zachodnią. Panorama miasta od Zamku do Teatru Wielkiego
Ul. Szeroki Dunaj - targ na owoce i warzywa, 1917-1920
Pracownia szewska - szewc z uczniami przy pracy
Telefonistki przy pracy w centrali w gmachu Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej przy ul. Zielnej, 1910
Dom Akademicki przy pl. Narutowicza
Elewatory zbożowe przy ul. Bema. Na pierwszym planie ul. Prądzyńskiego, 1926-1928
Kościół św. Wojciecha przy ul. Wolskiej - na pierwszym planie parterowa drewniana zabudowa ulicy
Rewolucja 1905 - kozacy na ul. Senatorskiej
ul. Podwale - fragment kamienicy. Ruch uliczny, 1912-1915
Ogród Saski - na drugim planie kolumnada pałacu Saskiego, w głębi Sobór na pl. Saskim, spacerowicze, 1912-1914
Zespół klasztorny Bernardynów z kościołem św. Antoniego Padewskiego przy ul. Czerniakowskiej
Wisła - przystań, na pierwszym planie czworo bawiących się dzieci, 1915-1916
Ulica Chłodna - na pierwszym planie stragany przy torach tramwajowych, w tle kamienice i wieża Straży Ogniowej, w tle kościół św. Karola Boromeusza - ruch uliczny; 1920-1925
Drewniany parterowy dom przy ul. Ząbkowskiej na Pradze
Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w budowie, parafia św. Jakuba przy ul. Grójeckiej, pl. Narutowicza
Państwowy Monopol Tytoniowy, Fabryka Wyrobów Tytoniowych w Warszawie, laboratorium
Plac Trzech Krzyży. W głębi kościół św. Aleksandra, 1912-1915
Schronisko dla bezdomnych przy ul. Leszno 96 - fragment podwórza
Pałac Bruehla i fragment skrzydła Pałacu Saskiego przy pl. Saskim, 1930-1933
Pałac pod Blachą, 1912-1914
Rogatka miejska na ul. Grochowskiej na Pradze. Widoczny pojedynczy kramik, 1912-1915
Plac Napoleona (obecnie pl. Powstańców Warszawy), 1928-1931
Rynek Starego Miasta - fragment strony północnej Dekerta i strony wschodniej Barssa z wylotem na Krzywe Koło
Moczydło - dzieci przed drewnianym jednopiętrowym budynkiem szkoły
Dynasy - panie z dziećmi na Ślizgawce, 1904
Pomnik gen. Paskiewicza przed Pałacem Namiestnikowskim, 1917
Panorama Warszawy - na pierwszym planie pałac Staszica w swej postbizantyjskiej formie i widok na ul. Nowy Świat. Latarnie gazowe i elektryczne
Pomnik Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu. Z prawej strony kościół Karmelitów pw. Wniebowstąpienia NMP. W głębi Dziekanka
Pałac Krasińskich przy pl. Krasińskich
Hotel Europejski - elewacja południowa przy ul. Bagińskiego (obecnie Tokarzewskiego-Karaszewicza) i wschodnia przy ul. Krakowskie Przedmieście, na pierwszym planie reklama Wedla. Ruch uliczny
Młyn Motorowy przy ul. Wolskiej 44
Ul. Bednarska - na pierwszym planie Dom Łaziebny wybudowany w 1832 r. na pomieszczenie Komory Wodnej, od ok. 1840 r. mieścił łaźnię, w tle widok ulicy w kierunku Wisły, 1915 r.
Ul. Żabia - po stronie lewej Ogród Saski. Ruch uliczny, 1912-1914
Ul. Zielna - fragment strony nieparzystej. Ruch uliczny, 1932-1935
Ul. Krakowskie Przedmieście - fragment skweru rozdzielającego ulicę, na pierwszym planie dzieci w piaskownicy, w głębi fragment cokołu pomnika Mickiewicza, 1914-1918
Ul. Trębacka, róg Wierzbowej - dom dochodowy teatrów, przed nim postój dorożek, 1927-1930
Ulica Krakowskie Przedmieście widziana z perspektywy Kolumny Zygmunta, 1920-1925
Ulica Jasna - po stronie lewej Bank Towarzystw Spółdzielczych, tzw. Dom Pod Orłami, w głębi gmach Filharmonii Narodowej, 1927-1930
Ul. Nowy Zjazd u wlotu na most Kierbedzia
Ul. Freta - widok w kierunku ul. Zakroczymskiej, na pierwszym planie stragany przed neogotycką galerią sklepów ustawioną przed kościołem św. Jacka
Ul. Marszałkowska - widok perspektywiczny z rogu ul. Świętokrzyskiej, 1926-1930
Uroczystość patriotyczna na Rynku Starego Miasta
Ul. Krakowskie Przedmieście - uczennice kursów Bestużewa składające kwiaty przed pomnikiem A. Mickiewicza, 1900-1915
Ul. Senatorska, w głębi pałac Mniszchów (obecnie Ambasada Królestwa Belgii), 1927-1930
Ulica Nalewki, ruch uliczny, 1926-1930
Ul. Podwale - fragment z bramą przed pałacem Dyzmańskich, 1912-1915
Gmach Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych przy ul. Kopernika