8 inwestycji, które na zawsze MOGŁY zmienić Warszawę. Dlaczego nie powstały? [GALERIA]

Największy na świecie dworzec pocztowy, dwa lotniska i ogromna, w centrum miasta, rządowa dzielnica. Jak wyglądałaby stolica Polski, gdyby wybudowano to, co zaplanowano przed wojną? Wyjaśnia w swojej książce "Warszawa Niezaistniała" dr Jarosław Trybuś, szef Muzeum Warszawy.
Centralny Dworzec Pocztowy Centralny Dworzec Pocztowy www.warszawa1939.pl

Dworzec Pocztowy

Centralny Dworzec Pocztowy miał być największym obiektem pocztowym na świecie. Dla uniknięcia pustych przejazdów samochodów pocztowych, a jednocześnie dla odciążenia ruchu ulicznego, został zaprojektowany na terenie Dworca piętrowy garaż. Byłby to pierwszy w Warszawie garaż wielopoziomowy. Miało na nim parkowa 400 pocztowych ambulansów

Dach hali peronowej zaprojektowano tak, aby mogły lądować na nim małe samoloty, m.in. helikoptery. Budowa rozpoczęła się w 1936 roku. Nie została jednak ukończona przez wybuch wojny.

Gdzie miał powstać? Między Alejami Jerozolimskimi, ulicami: Żelazną, Towarową oraz Chmielną i projektowanym przedłużeniem Twardej.

Saska Kępa, lata 30. XX wieku. Saska Kępa, lata 30. XX wieku. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Saska Kępa

W latach 30. stolica szykowała się na przyjęcie milionów gości. Powód? Międzynarodowa wystawa poświęcona architekturze. W olbrzymią wystawę miała zamienić się Saska Kępa. Dosłownie.

Dr Jarosław Trybuś: - Tereny wystawowe obejmować miały aż około 230 hektarów. Jednocześnie podtrzymywana została wcześniejsza koncepcja włączenia w obręb wystawy parku Skaryszewskiego. Już w 1922 roku, na południe od alei Poniatowskiego rozpoczęto wytyczanie dzielnicy, której później przypadłaby rola zaplecza, a jednocześnie demonstracji (mimowolnej wystawy) nowoczesnej architektury i urbanistyki. Ulice Saskiej Kępy nie od razu wypełniły się domami, ale większość miała już nazwy nawiązujące do przyszłego sąsiedztwa międzynarodowych wystaw "najpewniej dla dogodzenia licznym cudzoziemcom, których spodziewać się można z obu półkul świata".

Dworzec Główny zaprojektowany przez Bohdana Pniewskiego. Dworzec Główny zaprojektowany przez Bohdana Pniewskiego. Wikipedia

Dworzec Główny

Jego budowa rozpoczęła się w 1932 roku. Gmach nie przypominał ani trochę dzisiejszego Dworca Centralnego. Wnętrza dworca były bogato zdobione freskami, witrażami i rzeźbami.

Dr Jarosław Trybuś: - Przybylski zaproponował poprzeczne przejścia podziemne łączące perony bezpośrednio z przystankami autobusowymi przy ul. Chmielnej oraz południową stroną alei Jerozolimskimi, a w przyszłości - z wieżowcami oraz wejściami do metra.

Znaczenie dworca podnieść miał hotel o wysokości około 56 metrów, a więc 16 kondygnacji kamienicy czynszowej. Wieżowiec planowano w północno-zachodnim narożniku placu, przy ul. Chmielnej.

Zdjęcie ilustracyjne. Zdjęcie ilustracyjne. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Lotnisko na Grochowie

Co ciekawe, przed wojną planowano, aby z lotniska na Okęciu korzystało jedynie wojsko. Natomiast loty pasażerskie miały odbywać się z portu po prawej stronie Wisły. - Nie bez wpływu na takie ulokowanie głównego portu lotniczego była bliskość planowanych terenów wystawowych na Saskiej Kępie. Goście, prostą drogą z lotniska - przedłużeniem ulicy Międzynarodowej - docieraliby do celu, omijając centrum miasta - wyjaśnia dr Trybuś.

Dzielnica Marszałka Piłsudskiego. Dzielnica Marszałka Piłsudskiego. wikipedia

Dzielnica Marszałkowska Piłsudskiego

Realizacja koncepcji dzielnicy, która miała powstać na Polu Mokotowskim stała się jednym z kluczowych elementów polityki prezydenta Stefana Starzyńskiego i częścią ówczesnej polityki historycznej. Pole Mokotowskie miało zamienić się w wielki pomnik marszałka Piłsudskiego. Długa aleja zaczynałaby się przy pomniku marszałka na Placu Wolności (dzisiejszy Plac Na Rozdrożu), a kończyła się na tzw. Polu Chwały. Wzdłuż arterii miały stanąć gmachy rządowe. Jedną z nich miał być też budynek Polskiego Radia. I miała w przyszłości komunikacyjnie połączyć Żoliborz z Mokotowem.

Projekt Świątyni Opatrzności. Projekt Świątyni Opatrzności. Wikipedia

Świątynia Opatrzności

- Świątynia Opatrzności miała stać się kulminacyjnym punktem marszałkowskiej dzielnicy - wyjaśnia Jarosław Trybuś. Autor projektu, ceniony architekt Bohdan Pniewski (m.in. autor rozbudowy kompleksu budynków Sejmu), zaproponował koncepcję olbrzymiej świątyni na wzór gotyckich katedr francuskich i amerykańskich wieżowców. Miała sięgać wysokość 110 metrów. Gdyby powstała, byłaby wtedy najwyższym budynkiem w Warszawie.

Świątynia Opatrzności miała wyglądać zupełnie inaczej! [5 PROJEKTÓW]

Projekt pomnika marszałka Józefa Piłsudskiego. Projekt pomnika marszałka Józefa Piłsudskiego. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Łuk Triumfalny i gigantyczny pomnik

Granitowy łuk miał osiągnąć wysokość 50 metrów. Chodziło o to, aby był widoczny z drugiej strony Wisły. Natomiast pomnik marszałka Piłsudskiego aż 24-25 metrów. Jak tłumaczy Jarosław Trybuś, miał wiązać oś nowej dzielnicy z Wisłą: - Statua marszałkowska stałaby do Wisły tyłem, a zatem potencjalnie mogła blokować, a nie otwierać widok na dolinę rzeki.

Projekt meczet na Polu Mokotowskim. Projekt meczet na Polu Mokotowskim. Wikipedia

Meczet na Polu Mokotowskim

Projektując marszałkowską dzielnicę, zaplanowano również meczet. Projekt rozstrzygnięto w 1936 roku. Nie określono w nim wysokości budynku, żądając jedynie kopuły i przynajmniej jednego minaretu. Sala meczetu miała pomieścić do 350 wiernych. Nie znalazły się jednak miejsca dla kobiet. Dla nich przeznaczono galerię z oddzielnym wejściem.

* źródło: "Warszawa Niezaistniała" Jarosław Trybuś, wydawca: Muzeum Powstania Warszawskiego, współwydawcy: Muzeum Narodowe w Warszawie, Fundacja Bęc Zmiana.

Więcej o: