Morderstwa przedwojennej Warszawy. Mrożące krew w żyłach historie z "Tajnego Detektywa"

W 1931 roku 'Tajny Detektyw' donosił o morderstwie mężczyzny, szokującym z kilku przyczyn. Został on zabity przez kobietę, z którą miał romans. Powód zbrodni? Nie chciał się z nią ożenić. Ponadto bohaterką głośnego skandalu był nie byle kto, bo sama Zofia Zyta Woroniecka, księżniczka herbu Korybut. Sprawa, oczywiście, trafiła na okładkę czasopisma.

http://tajnydetektyw.blogspot.co.at/

Wiadomo, że Woroniecka zawarła znajomość z Janem Brunonem Boyem, właścicielem sklepu Boy i Spółka w 1931 roku. Miała wtedy 24 lata, a on - 40. Jak się szybko okazało, mężczyzna był nie tylko przedsiębiorcą, ale i łowcą posagów. Gdy zrozumiał, że jego narzeczona pomimo swojego wysokiego stanu społecznego reprezentuje podupadłą finansowo gałąź rodu Woronieckich, stracił zainteresowanie dziewczyną. I okazywał to bez ogródek: odwiedzał domy publiczne, a z czasem znalazł sobie kochankę - Stefanię Jennerówną, córkę łódzkiego bankiera.

http://tajnydetektyw.blogspot.co.at/

Arystokratka jest coraz bliższa załamania nerwowego. W mieszkaniu nad sklepem narzeczonego, podczas kłótni z Boyem wyciąga rewolwer i grozi, że się zabije, jeśli nie zawrą małżeństwa. Boy wręcz zachęca ją do samobójstwa. W odpowiedzi na to Woroniecka oddaje siedem celnych strzałów w jego kierunku.

Jak czytamy na stronie Jacka Dehnela, 'świadkowie zeznawali, ze Boy był utracjuszem, który pił i hulał, zaniedbując firmę i doprowadzając ją do ruiny': 'Od Woronieckiej spodziewał się wyciągnąć 200 tys. zł. Zatrudnił ją w swojej firmie jako kasjerkę, a gdy się nią znudził, zwolnił z posady'. Ponadto poznał niejaką 'Dzidzię' i kiedy księżniczka postawiła mu znane i lubiane ultimatum 'Albo ona, albo ja!', opowiedział się po stronie rzeczonej Dzidzi. Ze skutkiem śmiertelnym.

http://tajnydetektyw.blogspot.co.at/

W gazecie nie zabrakło relacji z sali sądowej: 'Nie męczyła mnie tyle myśl, że się z nim roztanę, ile zazdrość, że będzie należał do innej - kończy księżniczka swoje zeznanie, a przy tych słowach w oczach jej pojawia się dziwny błysk. - Żadnego żalu z powodu popełnionego czynu, żadnego objawu skruchy, nawet po dokonaniu okropnej zemsty. Pogarda obcego życia, niepohamowany, ognisty temperament, zawiedzione nadzieje doprowadziły ją do szału!'

Śledztwo zakończono w ciągu jednego dnia. Oskarżona trafiła na trzy lata do kobiecego więzienia przy ul. Dzielnej. 'Widziałem ją w czasie przewożenia do więzienia' - donosił autor artykułu podpisany jako 'Pomer'. - 'Twarz jej zdradzała niepokój, jednak patrzyła hardo i wyzywająco. Ani wyglądem, bardzo wulgarnym, ani ubiorem, pozbawionym zupełnie smaku, nie przypominała osoby inteligentnej, a już całkiem nie robiła wrażenia przedstawicielki starego rodu, wywodzącego się od udzielnych książąt litewskich Kory-but-Woronieckich'. Na wniosek rodziny została przeniesiona do szpitala psychiatrycznego w Tworkach. Jednak po trzech miesiącach pobytu wróciła z powrotem do więzienia.

Gazeta pokusiła się również o komentarz tłumaczący przyczynę morderstwa. - 'Kobiety są słabe... Może, ta słabość jest przyczyną, że silniej od mężczyzn reagują na zawód w miłości. Wielka miłość i narzeczeństwo zakończyła siedmioma zabójczymi strzałami.'

A teraz ciekawostka dla fanów filmu 'Vabank'. Juliusz Machulski, pisząc scenariusz swojego reżyserskiego debiutu korzystał z 'Tajnego Detektywa'. Gazeta pojawiła się nawet w jednej ze scen kultowego filmu.

Kadr z filmu 'Vabank'

- Tak czy owak, Duńczyk istniał (acz nie J.J., a Tadeusz) i był nie tyle doświadczonym kasiarzem, specem od alarmów, ale zupełnym nowicjuszem - raczej bez widoków na to, że dojdzie do legendarnej wprawy - mówi Jacek Dehnel. Dzięki pisarzowi, który skompletował materiały związane ze zbrodnią, możemy poznać jej szczegóły.

Tadeusz Duńczyk, w dniu krwawego napadu miał 21 lat i mieszkał w podwarszawskiej Zielonce. Na ofiarę rabunku upatrzył sobie 29 letnią Helenę Lieberman, żonę zamożnego kupca. Dla władz śledczych nie ulegało najmniejszej wątpliwości, że Liebermanowa spostrzeżona została przez zbrodniarza dopiero w lombardzie, gdzie czatował na ofiarę. 'Jest zalana krwią, spływającą obficie z dwóch ran, zadanych w głowę. Biła nieprzytomna. Lekarz orzekł, że rany zadane były ostrem narzędziem żelaznem. Po nałożeniu opatrunku, ranna odzyskała przytomność, dzięki czemu policja mogła dowiedzieć się o przebiegu napadu' - opisywał sprawę tygodnik.

'Krytycznego dnia Liebermanowa udała się do lombardu, celem zestawienia kosztownego pierścienia brylantowego. Otrzymawszy pod zastaw pierścienia 1.000 złotych, włozyła je do torebki ręcznej i spokojnie wyszła na ulicę, że od tej chwili śledzi ją drapieżnie zbrodniarz, snujący się za nią, jak cień, z zamiarem pozbawienia jej życia dla zdobycia wypłaconych przed chwilą przez lombard pieniędzy.'

Tajny Detektyw

'Z placu Napoleona p. Lieberman udała się na Nowogrodzką 9, celem załatwienia sprawunku u modystki. Po wejściu na klatkę schodową, p. Lieberman spostrzega jakiegoś osobnika, który tuż za nią wślizgnął się na schody.

W tym momencie coś ją tknęło. Na pierwszym półpiętrze zatrzymała się, ażeby przepuścić nieznajomego. Osobnik ją minął, lecz na drugim półpiętrze zatrzymał się nagle, jakby do sprawdzenia w notesiku adresu. W chwili, gdy kobieta go mijała, osobnik błyskawicznym ruchem wyjął kawał żelaza i znienacka zadał p. Lieberman uderzenie w głowę. Cios był tak silny, że czaszka załamała i napadnięta bez jęku zwaliła się nieprzytomna z nóg. Napastnik wyrwał jej torebkę i przez nikogo niespostrzeżony, wymknął się ulicę.

Ciekawe jest, że w chwili dokonania napadu dozorca domu zajęty był w bramie oliwieniem furtki, lecz nie spostrzegł on zbrodniarza, ani wchodzącego ani wychodzącego. Ranną p. Liebermannową znalazł po kilku minutach na schodach ktoś z domowników p. Lińskiej. Przewieziono ją w stanie bardzo ciężkim do kliniki Sołowiejczyka, gdzie dokonano trepanacji czaszki.

W zrabowanej torebce, oprócz tysiąca złotych, otrzymanych w lombardzie, były inne drobiazgi oraz złote pióro z inicjałami 'H. L. 1920', otrzymane niegdyś przez Liebermanową w podarku ślubnym, które później, w czasie śledztwa, ostatecznie zgubiło zbrodniarza przy jego demaskowaniu.'

http://tajnydetektyw.blogspot.co.at/

W Narodowym Archiwum Cyfrowym znajdują się fotografie z procesu Duńczyka, na zdjęciach widoczny jest sędzia Jan Duda, prokurator Stanisław Furstenberg i Duńczyk w towarzystwie swojego obrońcy, Ludwika Kwiatkowskiego.

Narodowe Archiwum Cyfrowe

Narodowe Archiwum Cyfrowe

Narodowe Archiwum Cyfrowe

- W latach 30. o rzekomej satanistycznej sekcie informowało ponad 300 tytułów prasowych. Ale to w 'Tajnym Detektywie' zaczęto budować legendę diabolicznego sadysty, doktora Bruze - tłumaczy we wstępie do swojej najnowszej książki Jacek Dehnel.

A gazeta o sprawie pisała tak: 'Od dawna opowiadano, że w samotnej wilii, stojącej na skraju osiedla Gołąbki pod Warszawą, odbywają się jakieś dziwne obrzędy. Mieszkańcom osady ukazywał się niekiedy tajemniczy 'przeor' sekty, osobnik w ciemnych okularach, chadzający w habicie zakonnym. Wtajemniczeni opowiadali, że 'dr Bruze' cierpiał od wczesnej młodości na pewne zboczenia seksualne i zajmował się intenzwynie okultyzmem - donosił w 1934 roku Tajny Detektyw. - 'Na arenę wystąpił 'dr Bruze', zakładając w Warszawie 'akademję' hermetyczną. Po pewnym czasie zbrodniczy hipnotyzer usidlał pewną zredukowaną urzędniczkę i wespół z nią rozpoczął działalność na niwie religijnej'.

Z gazety dowiadujemy się również, że prawą ręką dra Bruze był syn znanego przed wojną bankiera warszawskiego, który odsiadywał w Paryżu karę więzienia za kradzież biżuterii swojej kochanki. 'Dr Bruze' stał się duszą licznego grona adeptów, wiodąc ich ku 'doskonałości', która w myśl wskazań 'dra Bruze', można osiągnąć przez unicestwienie ciała, hamującego wyzwolenie ducha z oków materji. Todeż w sekcie dra Bruze biczownie wzajemne jest na porządku dziennym, przyczem bywa ono zazwyczaj jednostronne, sprowadzając się po prostu do sadyzmu.'

http://tajnydetektyw.blogspot.co.at/

Jak wyjaśnia Jacek Dehnel: - Warszawskie samobójstwa okultystyczne rozpoczęły się w roku 1924 (od apokryficznej, być może, śmierci niejakiego Wł. Ż., syna profesora politechniki), ale zainteresowanie prasy datuje się od zgonu Eugeniusza Rostkowskiego (1926), po nim zabili się Bolesław Wójcicki i Lucjan Krzyżewski, następnie dwie studentki, Wanda i Beata, wreszcie Zbigniew Werner (1930). Przy Rostkowskim znaleziono ponoć karteczkę z odręcznym napisem: Z rozkazu Szatana. Bracia oczekują. Strzał. Północ i hebrajską literą szin dwudziesta pierwsza litera alfabetu hebrajskiego, według prasy oznaczająca symbol 'Szeloszeta' (Szatana). Podobne karteczki znajdowano przy pozostałych samobójcach.

Pisarz nie do końca zgadza się z tezą tygodnika. Jak mówi litera szin reprezentuje również duszę świata i zrozumienie życia. - W tym kontekście bardziej zrozumiałe wydają się umiejscowione na karcie słowa 'powrót do absolutu'. Szin można rozpatrywać na trzech poziomach. Poziom realny to zrozumienie życia, poziom duchowy - dusza świata i poziom mityczny - duch Boga. Szin będzie zatem pojmowaniem w pełnym znaczeniu inteligencji, duszy i ducha, operujących na trzech poziomach świadomości, ale nieoddzielnie - tłumaczy. Podkreśla też, że samobójcy należeli do Zakonu Martynistów, w którego manifeście z roku 1921 możemy przeczytać: 'Przypomnijmy sobie, że Chrystusa przedstawia litera Szin i owo Szin, Symbol Chrystusa, powinno być dla nas Granicą Równowagi i Granicą Zgody, uzgadniającą podwójne przeciwstawne elementy: Dobro i Zło, Materię i Ducha, Ciemność i Światło'.