25 najlepszych murali w Warszawie. Jest wśród nich ten, który jednak nie zniknie z mapy stolicy

Prawdopodobnie jednym z najbardziej rozpoznawalnych murali, który na stałe wpisał się w krajobraz miasta, jest mural przy ulicy Nowogrodzkiej 27 - "Let's Colour". Jego autorem jest Swanski, czyli Paweł Kozłowski, malarz, grafik, ilustrator, autor animacji i teledysków. Mural powstał przy współpracy z Good looking Studio w ramach międzynarodowego projektu Let's Colour firmy Dulux.

Bartosz Bobkowski/ Agencja Gazeta

Betonowy parking, na którego ścianach się znajduje, zbudowano w latach 70. Jak czytamy na stronie Puszka.waw.pl jest to jeden z największych murali w Polsce (powierzchnia blisko 2 tysięcy metrów2). Jego malowanie zajęło kilka dni. Wielokolorowa kompozycja pokrywa całą ścianę budynku i fragmenty bocznych.

Autorem muralu przy ulicy Widok jest grupa Cyrcle. Mural przedstawia kucającą kobietę, która przesłania sobie oczy pomarańczowym obiektem. Figura przypomina rzeźby starożytne albo kobiety z obrazów Rubensa.

Aleksandra Kamińska (puszka.waw.pl)

Mural powstał w ramach festiwalu Street Art Doping, który stawia sobie za cel zmianę wizerunku miejsc zaniedbanych lub zapomnianych oraz angażowanie mieszkańców do świeżego spojrzenia na swoje miasto. Stąd wybór lokalizacji - opuszczony, zniszczony budynek przy ulicy Widok zyskał w ten sposób nowe życie. Osoby, do tej pory obojętnie przechodzące obok, mogą zatrzymać się na chwilę i pokontemplować tę przestrzeń.

Mural powstał w kwietniu 2015 roku. Namalował go M-City, czyli Mariusz Waras. Mural znajduje się na lewym brzegu Wisły, na murku biegnącym na południe od mostu Poniatowskiego.

W tej chwili trwa trwa nawiązujący do niego konkurs. Jego celem jest wyłonienie najciekawszych opowieści, które odpowiedzą na pytanie "Skąd się wziął krokodyl nad Wisłą?" i stworzenie nowej miejskiej historii.

R. Motyl/ Urząd Miasta st. Warszawa

Oceniane będą koncepcje ujęte w krótkie formy (do 200 znaków). Spośród zgłoszeń wyłoniony zostanie jeden zwycięzca i 4 wyróżnionych. Ich opowieści staną się inspiracją dla Teatru Improwizowanego Klancyk, który 13 czerwca zagra specjalny spektakl. Dla zwycięzców przewidziano również nagrody rzeczowe związane z tematem konkursu. Zgłoszenia przyjmowane są do 5 czerwca na adres krokodyl@um.warszawa.pl.

Zwieńczeniem konkursu będzie spektakl zrealizowany przez Teatr Improwizowany Klancyk.

Człowieczy los to mural autorstwa znanej grupy artystycznej Twożywo. Znajduje się na Targówku, przy ul. Radzymińskiej 150, a dokładnie na ścianie bocznej budynku mieszkalnego od strony ul. Bieżuńskiej. Mural powstał w listopadzie 2010 roku.

Agata Grzybowska/ Agencja Gazeta

Na muralu pojawiają się dwie postaci - większa - z głową wilka, mniejsza, z głową owcy. Na nimi znajduje się napis - "człowieczy los". Zastosowana gra kolorem może jednak skłaniać do odczytania napisu w inny sposób - "owiec los".

Mural powstał w ramach światowego projektu realizowanego przez Fundację Open Art Project "go east - go west" z okazji obchodów 20-lecia partnerstwa Warszawy i Dusseldorfu. Celem było stworzenie obiektu sztuki wspólnymi siłami artystów z Polski i Dusseldorfu.

Muralu przedstawiającego Stanisława Grzesiuka, słynnego barda z Czerniakowa w Warszawie po prostu nie mogło zabraknąć. Mural powstał w lipcu 2012 roku - oczywiście na Mokotowie (ul. Puławska 143). Przedstawia Grzesiuka z bandżolą w rękach (więcej o Grzesiuku pisaliśmy TUTAJ).

Praca powstała w ramach Street Art Doping 2012. Co ciekawe, została namalowana na zniszczonym budynku, z którego gdzieniegdzie odpada tynk. Dzięki temu kolory i faktura pracy są różne w zależności od miejsca.

W związku z uznaniem roku 2011 Rokiem Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie powstało wiele dzieł poświęconych Polsce, m.in właśnie ten mural. Mural znajduje się przy ul. Nowolipki 11, czyli tam gdzie wychowywała się Maria Skłodowska-Curie.

Jego autorem jest Swanski - twórca muralu przy Nowogrodzkiej.

Franciszek Mazur

"Mural zajmuje całą boczną ścianę bloku mieszkalnego. Wykonany jest głównie w brązie, turkusie i bieli. Przedstawia ptaki i ryby "wyrastające" i współtworzące ogromne drzewo życia. Pierścienice otaczające atom mogą stanowić symbol uniwersum, koincydencji rozmaitych sił, a zarazem napięć między nimi" - czytamy na Puszka.waw.pl.

The Roosters Egg, czyli jajko koguta znajduje się na Mokotowie, przy ulicy Racławickiej 17. Powstał w lipcu 2013 roku w ramach festiwalu Street Art Doping.

"Utrzymana w czerniach, bielach i szarościach praca przedstawia koguta, który stanowi centralną część surrealistycznego ołtarza lub monumentu. Ręce po obu jego stronach, niczym greckie kolumny, trzymają dwa jaja. Symbolizują one narodziny, życie. Dwie postaci na pierwszym planie to matka (kobieta w masce kury) oraz dopiero co wyklute z jaja dziecko. W tym kontekście kogut-ojciec zdaje się przybierać pozę patriarchalną, jest wyniesiony na piedestał. Całość dzieje się na okrągłej szachownicy życia" - czytamy na portalu Puszka.waw.pl.

Mural powstał w październiku 2010. Jest jedną z wielu realizacji, jakie wtedy powstały w ramach obchodów Roku Chopinowskiego. Jego autorem jest Krzysztof Bagiński, a w realizacji projektu pomagało mu Good Looking Studio.

Bartosz Bobkowski/ Agencja Gazeta

Mural przedstawia fortepian, który podparty jest na odwróconym i stojącym na swojej iglicy Pałacu Kultury i Nauki. Tworzy się tym samym chybotliwy pomost pomiędzy przeszłością a teraźniejszością naszego miasta.

Mural znajduje się przy ul. Górnośląskiej 8. Powstawał dwa dni na ścianie o powierzchni 200 m2.

Mural ku pamięci doskonałego piłkarza Legii Warszawa Lucjana Brychczego powstał we wrześniu 2014 roku. Znajduje się na Bemowie. Mural zajmuje całą boczną ścianę jednego z bloków.

Praca była wykonywana przez 14 osób - kibiców Legii, powstawała przez blisko trzy tygodnie. Wymiar pracy wynosi 28.5 metra na 11,2 metra. Malowidło powstało jako kolejny z punktów obchodów roku Lucjana Brychczego.

Mural pod hasłem "Lucjan Brychczy Legenda" przedstawia herb Legii oraz stary stadion przy Łazienkowskiej oraz samego Lucjana Brychczego na przestrzeni lat.

Wokół ronda Tybetu oraz na filarach estakady od 2009 r. tworzone są murale nawiązujące do tematyki tybetańskiej, zwłaszcza w kontekście ruchu jego wyzwolenia. Tworzą one Galerię Tybetańską. Projekt zainicjowany został przez Fundację Inna Przestrzeń, od 2011 r. realizowany jest przez Fundację Klamra przy współpracy z Fundacją Inna Przestrzeń oraz Zarządem Dróg Miejskich w Warszawie dzięki dotacjom z Biura Kultury m.st. Warszawy, Programu "Młodzież w Działaniu" oraz środków własnych.

Ola Litorowicz puszka.waw.pl

W Galerii znajdują się prace różnych artystów, takich jak: grupa 3 Fala, Mors, kamer czy Artur Wabik. W Galerii znajduje się już około 30 prac.

Mural namalował włoski artysta Pixel Pancho. Mural przedstawia mechanicznego centaura w rzymskim hełmie, celującego z łuku do mechanicznego jelenia. Postaci zajmują całą powierzchnię ściany budynku.

Praca powstała w lipcu 2012 w ramach Street Art Doping. Znajduje się przy ul. Dolnej 37.

Julia Dziubecka-Krupińska (puszka.waw.pl)

Ten mural znajdujący się na Nowym Świecie 22, zna każdy warszawiak. Mural powstał w 2009 roku w ramach cyklu cyklu "UPDATES" Fundacji Vlepvnet.

Autorem muralu jest Roa - znany muralista z Belgii. Jego prace znajdują się w wielu miastach Europy i świata (np. w Nowym Jorku).

Joanna Gwarek (puszka.waw.pl)

"Maluje duże zwierzęta, zwykle ptaki i ssaki. Prawie zawsze czarno-białe, z dużymi kłakami futra i/lub piór. Jego zwierzęta często śpią lub wyglądają na martwe, szczególnie gdy w niektórych pracach Roa pokazuje fragmenty ich szkieletów lub wybranych tkanek (na przykład układ nerwowy). Przy tworzeniu prac sugeruje się otoczeniem, w jakim mają się one znaleźć. Lubi wykorzystywać załamania powierzchni, by zmienić część muralu (na przykład pokazując połowę zwierzęcia w formie zdjęcia rentgenowskiego)" - czytamy na Puszka.waw.pl.

Autorem tego niezwykłego muralu jest brytyjski artysta Phlegm, który wykonał swoje dzieło z okazji festiwalu Street Art Doping. Praca powstała na Pradze, przy ulicy Mińskiej 12.

Mural przedstawia bajkowy zamek stworzony z charakterystycznych dla Phlegma postaci. Mural został wykonany w konwencji biało-czarnej. Praca została świetnie przyjęta przez mieszkańców osiedla oraz stała się obiektem chętnie uwiecznianym na fotografiach. W kilku miejscach na ścianie znajdują się okna, które autor wkomponował w swoją pracę. Mural jakby nabierał życia w momencie, w którym z okien wylatują gołębie, którym wnętrze służy za schronienie.

Zgodnie z ustaleniami pozostawiony został na budynku istniejący już wcześniej napis "Gazeta Podziemna".

Mural, który został stworzony przez artystów Esze i Saiko znajduje się przy klubokawiarni Mandala przy ul. Emillii Plater 9/11. Przedstawia dwie kobiety związane czerwoną wstążką. Powstał w 2010 roku.

Joanna Gwarek (puszka.waw.pl)

Mural znajduje się przy ul. Sady Żoliborskie 1. Powstał w ramach akcji Stowarzyszenia Inicjatyw Społecznych i Kulturalnych "Stolica - dzielnica - ulica", która polegała na malowaniu garaży na Żoliborzu.

Tytuł akcji  - "Żoligaraż - miasto krzepi" - jest trawestacją znanego hasła reklamowego, autorstwa Melchiora Wańkowicza, wybitnego żoliborzanina. W ramach akcji powstało kilkanaście murali. Na zdjęciu widać mural Tomka Karabowicza. Wśród innych znalazły się m.in. mural Jana Bajtlika przy ul. Boguckiego, mural Rafała Dominika przy tej samej ulicy czy widoczny poniżej mural Rafała Roskowińskiego.

fot. Agnieszka Kowalska

Galeria powstała we wrześniu 2012 roku.

Ta, pierwotnie, czarno-biała praca znajduje się przy rondzie Sedlaczka. Przedstawia przechylony w prawą stronę Pałac Kultury i Nauki oraz lecące w jego kierunku dziecko-kosmonautę. Mural stworzył artysta Leon w lipcu 2009 roku. Praca została wykonana w ramach festiwalu Street Art Doping 2009 podczas 4. edycji Szablon Dżemu.

Do muralu z czasem domalowany został herb klubu Legia Warszawa.

Mural stworzyli Adam Walas i Anna Koźbiel - para muralistów. Praca powstała w sierpniu 2013 roku z inicjatywy Stowarzyszenia Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych "Stacja Muranów". Pierwotnie mural miał powstać na innym budynku, jednak wspólnota, która zaoferowała wolne ściany, zrezygnowała z angażowania się w projekt ze względu na dobór bohaterek muralu.

Agata Grzybowska/ Agencja Gazeta

Bohaterki, których portrety zostały uwiecznione na ścianach, to kobiety związane z historią Muranowa. Na muralu możemy rozpoznać m.in. Teklę Bądarzewską-Baranowską - XIX-wieczną kompozytorkę i pianistkę, Mary Berg - autorkę "Dziennika z Getta Warszawskiego", Janinę Bauman - pisarkę, która podczas wojny była więziona w gettcie czy Marysię Ajzensztadt - utalentowaną śpiewaczkę, którą nazywano "słowikiem getta", zastrzeloną w 1942 r. podczas pierwszej akcji likwidacyjnej getta.

Mural znajduje się na Pradze Północ, przy ul. Bliskiej 23. Przedstawia plątaninę niebiesko-czarno-czerwonych linii, które składają się w obraz ptaka oraz węża. "Styl artysty można określić jako mroczny i energiczny. Chaos "wstążek" tworzący całość obrazu sprawia, że obserwator odczuwa niepokój i respekt wobec przedstawionych zwierząt" - czytamy na stronie Puszka.waw.pl.

Autorem muralu jest DALeast, artysta pochodzący z Chin.

Mural powstał w ramach festiwalu Street Art Doping. Aby ożywić martwą tkankę miasta, wybrano ceglaną i zniszczoną boczną ścianę kamienicy przy ul. Bliskiej 23.

"Monkey Business" to dzieło grupy Etam Cru. Mural powstał w sierpniu 2013 roku na bocznej ścianie jednego z budynków przy ulicy Dzielnej na Woli. Mural łódzkich artystów, którzy stworzyli w Warszawie m.in. mural na Och-Teatrze, przedstawia postać starca - podróżnika z długą blond brodą.

Etam Cru, czyli Przemek Blejzyk i Mateusz Gapski, są znani z surrealistycznych i niezwykle plastycznych kompozycji wielkoformatowych. Mural przy Dzielnej zamówiła u nich firma deweloperska Volumetric Polska, do której należy sąsiednia działka po zburzonej fabryce Kamlera (kilka lat temu rozbiórce tej historycznej fabryki sprzeciwiali się obrońcy zabytków i konserwator). Na pustym placu firma planuje budowę apartamentowca o nazwie Kamienica Muranów. Mural w tej chwili znika za budynkiem, który powstaje przy Dzielnej - Kamienicy Muranów.

Jednym z bardziej kontrowersyjnych murali jest ten powstały na bocznych ścianach bloków na prawdopodobnie najbiedniejszym osiedlu w całej Warszawie - przy ul. Dudziarskiej (więcej na ten temat pisaliśmy TUTAJ).

Mural przedstawia trzy czarne kwadraty - odnoszą się one do "Czarnego kwadratu na białym tle" Kazimierza Malewicza. Od strony torów kolejowych ściany pomalowane są z kolei na wzór prac Pieta Mondriana.

Ola Litorowicz (puszka.waw.pl)

Jak czytamy na stronie Puszka.waw.pl, projekt spotkał się z ogromną krytyką: "Artystom zarzucano, że prace (w szczególności czarne kwadraty) jeszcze bardziej piętnują osiedle i nie przyczyniają się do żadnej pozytywnej zmiany. Pojawiło się wiele głosów, że działania artystyczne na tak trudnym terenie powinny odbywać się w duchu community art, z częstym przywołaniem bródnowskich działań Pawła Althamera. Oburzenie wzbudził także fakt, że na osiedle w ramach festiwalu "Warszawa w budowie" miały kursować autobusy spod Pałacu Kultury i Nauki."

Artystom zarzucano także, że nie nawiązali kontaktu z mieszkańcami osiedla, nie wtajemniczyli ich w prowadzone prace i w żaden sposób nie poprawili ich losu, prowadząc projekt wyłącznie artystyczny, nie społeczny.

Kolorowy mural w stylistyce lat 60. powstał w październiku 2010 na Targówku przy ul. Krasiczyńska 4/6 na murze Guimnazjum nr 145 im. Jana Pawła II. Jego autorem jest Michał Frydrych. Mural wzbudził wiele kontrowersji.

Mural przedstawia postać papieża Jana Pawła II od ramion w dół. Przed nim klęka dziecko przyjmujące komunię świętą. Autor Michał Frydrych umieścił również na swojej pracy cytaty z Karola Wojtyły: "Nie wystarczy przekroczyć próg, trzeba iść w głąb" - wypowiedziany podczas spotkania z młodzieżą w czasie 5. pielgrzymki do Polski oraz "Nie lękajcie się iść w przyszłość przez Bramę, którą jest Chrystus. (...) Zanieście przyszłym pokoleniom świadectwo wiary, nadziei i miłości. Bądźcie wytrwali. Nie wystarczy przekroczyć próg, trzeba iść w głąb. (...) Idźcie wiernie drogą Chrystusa w nowe czasy". Na opłatku, który przyjmuje dziewczyna, znalazł się dwuznaczny w tym kontekście wyraz "głąb".

Ten kolorowy mural tworzony przez włoskiego artystę Diego Miedo oraz grupę dzieci ze stowarzyszenia GPAS (Grupa Pedagogiki i Animacji Społecznej), znajduje się na Pradze Północ, przy ulicy Brzeskiej 14A. Zaniedbana, sypiąca się Brzeska 14 dzięki obecności muralu nabrała pozytywnego charakteru.

Mural przedstawia białą gęś, wokół i na której znalazły się różne uśmiechnięte stwory i zwierzęta. Każde z nich zostało "zaprojektowane" przez dzieci i umieszczone wśród zielonych drzew.

Praca powstała w ramach projektu "This Way", inspirowanego piłkarskimi mistrzostwami i realizowanego wspólnie z Kijowem.

A oto - jeden z większych murali w Warszawie (ponad 1400 m2). Mural przedstawia czarny napis ?kamień i co? oraz błyszczący, czerwony balonik.

Mural zajmuje ścianę zrujnowanej kamienicy leżącej niegdyś na granicy warszawskiego getta - przy ul. Waliców 14. "Grą słowną z jednej strony pyta o jej wojenną historię i znaczenie, z drugiej zaś domaga się pamięci"- czytamy na stronie Puszka.waw.pl.

Mural prawdopodobnie nawiązuje do do filmu "Czerwony balonik" Alberta Lamorisse'a z 1956 roku, opowiadającego historię przyjaźni chłopca i czerwonego, beztroskiego balonika w post-okupacyjnym, zniszczonym Paryżu, pragnącym szybko zapomnieć o wojnie.

Po prawej stronie muralu znajduje się tabliczka wyjaśniająca historię budynku: "Kamienica przy ulicy Waliców 14 zbudowana została w XIX wieku. W czasie okupacji niemieckiej była częścią getta żydowskiego. (?) Mieszkali tutaj żydowski poeta piszący po polsku Władysław Szlengel - Kronikarz Tonący, który opisywał życie w getcie żydowskim oraz znany fotograf, dziennikarz i śpiewak operowy Menachem Kipnis, który zajmował się również zbieraniem i dokumentowaniem tradycyjnej muzyki żydowskiej." Informuje także, że budynek uległ zniszczeniu prawdopodobnie w wyniku wybuchu bomby lotniczej.

Mural stworzył w maju 2009 roku Wiktor Malinowski. Organizatorem projektu był Teatr Delikates i Stowarzyszenie Kulturalne Pocztówka.

Eltono - artysta z Francji - przyjechał do Warszawy w czerwcu 2011 roku na zaproszenie Fundacji Vlepvnet, by namalować mural na budynku przy ulicy Złotej 73.

Swój geometryczny, kolorowy wzór malował przez tydzień w upałach, ale z pomocą mieszkańców i wolontariuszy.

Puszka.waw.pl to wirtualna baza danych istniejąca od grudnia 2010 roku. Zajmuje się dokumentacją, opisem i prezentacją warszawskiego street artu, sztuki publicznej i graffiti. Wszystkie obiekty, które znajdują się w obrębie interesujących Puszkę kategorii, digitalizuje bez selekcji na poziomie formalnym czy estetycznym. Znajdująca się na stronie wirtualna wyszukiwarka i mapa przeprowadzają przez Warszawę - tę ze sztuką zachwycającą i pomysłową, jak i tę, którą niektórzy wolą omijać wzrokiem. Puszka chce być obserwatorem i barometrem warszawskiego klimatu, ale - przede wszystkim - platformą wymiany opinii i miejscem dyskusji.